Het is opvallend hoe ontspannen, hoe positief Diederik Samsom de laatste tijd oogt tijdens Kamerdebatten en interviews. Steeds die glimlach van oor tot oor. Aldoor die welgemutste verzekering dat alles uiteindelijk goed zal komen. Nooit ook maar het geringste spoor van wanhoop of verongelijktheid. Terwijl de PvdA-leider toch alle reden heeft om somber te zijn. Zijn partij staat in de opiniepeilingen op het grootste verlies ooit en tussen de diverse sociaaldemocratische kampen is een verbitterd gevecht gaande over de politieke koers. Intussen klinkt het gezaag aan Samsoms stoelpoten luider en luider. Hoe houdt Diederik dit vol?
Er is maar één plausibele verklaring mogelijk: de PvdA-leider weet al precies hoe zijn toekomst eruit ziet. Een maand terug zei hij in Buitenhof dat hij volgend jaar oktober de knoop daarover zal doorhakken, maar in werkelijkheid heeft hij dat allang gedaan. Over een jaartje zal Samsom bekend maken dat hij niet meer beschikbaar is als lijsttrekker. “Het wordt tijd een stapje terug te doen,” zal hij verklaren. “Het partijbelang gaat boven mijn persoonlijke ambities.” Om vervolgens ruimte te maken voor zijn gedoodverfde opvolger, Lodewijk Asscher.
Het is ook denkbaar dat Samsom het spel tot het laatst zal meespelen, maar dan wel in de wetenschap dat de uitkomst bij voorbaat vaststaat. Hij stelt zich in dat geval opnieuw beschikbaar als lijsttrekker, heel goed beseffend dat uit de partij de krachtige roep om een tegenkandidaat zal klinken. Die tegenkandidaat wordt natuurlijk – al dan niet na enige aandrang van de achterban – Asscher. Deze wint met ruime cijfers de lijsttrekkersverkiezing, waarna Samsom met een opmerkelijk gebrek aan teleurstelling zal laten weten dat de beste gewonnen heeft en dat hij zich zal blijven inzetten in dienst van de partij.
Een leiderschapswissel vlak voor de verkiezingen heeft vaak een gunstig electoraal effect, zo leert de geschiedenis. Dat zal waarschijnlijk ook bij de PvdA het geval zijn. Dat de partij een virtueel verlies van bijna 30 zetels weet weg te werken lijkt uitgesloten, maar met een beetje mazzel haalt ze bij de volgende verkiezingen toch zo’n 15 à 20 Kamerzetels. Weliswaar is dat een halvering ten opzichte van de 38 zetels van 2012, maar zo zal het niet worden uitgelegd. “We zijn weer op de weg terug!”, zal Asscher tijdens de verkiezingsavond van zijn partij vol overtuiging uitroepen. Om vervolgens triomfantelijk met een bos rode rozen te zwaaien, toegejuicht door een zaal vol enthousiast klappende leden.
Hoe het daarna verder zal gaan, valt niet moeilijk te voorspellen. Nadat verkiezingswinnaar PVV naar de zijlijn is gemanoeuvreerd (of zich daarnaartoe heeft laten manoeuvreren) besluiten VVD, CDA en D66 een coalitie te vormen. Helaas, ze hebben niet genoeg zetels voor een meerderheid in de senaat en vermoedelijk ook niet in de Tweede Kamer. Er moet dus nog een partij bij, of misschien wel twee. Het moet dan wel heel gek lopen wil de PvdA niet worden uitgenodigd om ook deel te nemen aan het kabinet-Rutte III (of Buma I, of Pechtold I).
Dat kabinet heeft vanzelfsprekend een geschikte minister van Milieu nodig, of van Energie. Iemand die niet alleen de dossiers kent als zijn broekzak, maar die ook weet hoe in Den Haag de hazen lopen. Die heeft bewezen tegen alle stormen bestand te zijn. Die de afgelopen jaren steeds een onwankelbaar optimisme aan de dag heeft gelegd. Die door zijn politieke achtergrond tevens geschikt is voor de rol van vicepremier.
Uiteraard is er maar één persoon die al deze eigenschappen in zich verenigt en dat is… Nou, raad eens?
