“We gaan kijken naar Europees, nationaal en lokaal niveau,” zegt moderator Adriaan Andringa bij een sessie over vluchtelingen op het D66-congres. De zaal zit afgeladen vol. Andringa belooft ons dat we “concrete handvaten” krijgen hoe we om moeten gaan met de vluchtelingencrisis. Het probleem is direct duidelijk: het kosmopolitische, hoog opgeleide D66-publiek heeft erg eenvormige standpunten over vluchtelingen, migratie en de multiculturele samenleving. Die standpunten worden tijdens deze sessie alleen maar versterkt.
Volgens D66 zijn vluchtelingen “een interessante kans” en “een verrijking van de maatschappij”. De vraag is natuurlijk: hebben deze standpunten iets met die van de rest van Nederland te maken? De constructieve visie van D66 werkt voor de aanwezige achterban prima, maar de ondertoon is een geheel andere. D66 kiest voor een specifieke invalshoek op de vluchtelingencrisis die vele niet-D66’ers vooral in de armen van Geert Wilders drijft.
Vijf grote problemen:
1 Pro-vluchtelingenlobby
D66 nodigt bij een dergelijke bijeenkomst allerlei gasten uit om het vluchtelingenthema te bespreken. Er zitten D66-politici uit het Europees Parlement, de Eerste Kamer en de gemeenten Amsterdam en Den Bosch. Daarnaast is de pro-vluchtelingenlobby aangeschoven: René Bruin van de UNHCR, Dorine Manson van Vluchtelingenwerk Nederland en Jos Wienen van de commissie asiel van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De niet-aanwezige migratiewetenschapper Leo Lucassen wordt uitgebreid geprezen. Er is geen plaats voor welk (gematigd) kritisch geluid dan ook. De pro-vluchtelingenlobby krijgt echter alle ruimte.
2 Eigen verantwoordelijkheid
Vluchtelingenwerk vertelt dat de eigen verantwoordelijkheid die vluchtelingen in Nederland hebben voor hun inburgering niet werkt. Er zijn “te veel drempels”. Vluchtelingen moeten te veel zelf doen en worden te weinig geholpen. Integratie moet vanaf dag één plaatsvinden en er moet “naar de talenten van vluchtelingen gekeken worden.” Een hersenchirurg uit Syrië schijnt momenteel bij de plantsoenendienst in Bunnik te werken. D66 vergeet dat iedereen in Nederland tot vervelens toe – juist door D66 – op de eigen verantwoordelijkheid wordt gewezen en dat niemand ooit een Nederlandse werkloze vraagt welke talenten hij heeft. Laat staan dat men daarop inspeelt.
3 Relativering alom
“Vluchtelingen zijn er altijd al geweest,” zegt Europarlementariër Sophie in ’t Veld. Eerste Kamerlid Petra Stienen meldt dat het niet gek is dat vluchtelingen die huis en haard verlaten hun mobieltje meenemen. Vluchtelingenwerk zegt dat “het gaat om relatief kleine aantallen”, maar dat er toch “paniek” is ontstaan. Een meisje uit het publiek komt na veel gestotter tot de conclusie dat de vluchtelingen wellicht geen liberale standpunten over homorechten hebben. Homorechten-voorvechtster In ’t Veld wuift dit idee weg met de uitspraak dat Nederland qua waarden sowieso “niet homogeen” is. Als u zich zorgen maakt, zit u volgens D66 sowieso fout.
4 Europa aan zet
In ’t Veld meldt dat er een Europees systeem moet komen voor de verplichte herverdeling van vluchtelingen. Bovendien wordt het tijd voor een Europees buitenland- en veiligheidsbeleid en Europese ontwikkelingssamenwerking. Iedereen die vindt dat zijn standpunt over vluchtelingen weinig gewicht in de schaal legt in Den Haag, zal blij zijn dat Geert Wilders bestaat. Dat geldt ook voor niet-PVV’ers: Wilders houdt andere partijen in ieder geval scherp. Als men in Den Haag niet luistert, wordt men electoraal afgestraft. D66 wil dan ook het vluchtelingenbeleid overhevelen naar de EU waar de prikkel om naar burgers te luisteren minimaal is. Electorale afstraffing is daar immers non-existent.
5 Draagvlak bouwen
De mevrouw van Vluchtelingenwerk zegt dat ze zich druk maakt over het draagvlak. Ze heeft “oprechte bezorgdheid”. Gebrek aan draagvlak voor vluchtelingen werkt de integratie tegen en als de integratie beter gaat, neemt ook het draagvlak toe. Draagvlak heeft natuurlijk veel te maken met het perspectief dat wordt geschetst: nu kunnen we nog wel vluchtelingen opvangen, maar dat kan niet eeuwig doorgaan. Hoe gaat het verder? Ook hangt draagvlak af van de vraag of burgers het idee hebben dat hun standpunten meetellen. Wordt daar rekening mee gehouden, ook al krijgen ze niet altijd 100 procent gelijk?
Zo bezien zijn de VVD-plannen om de vluchtelingenstroom in te dammen een poging het draagvlak voor het vluchtelingenbeleid te herstellen. U raadt het al: van die poging wordt door D66 gehakt gemaakt.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag en reist hij stad en land af voor vlijmscherpe reportages als bovenstaande. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel. Dus help Chris Aalberts de winter door!
