Stadsdeelraden. Die mogen vanaf 2014 niet meer van het Rijk. Dus moet Amsterdam op zoek naar een nieuwe vorm van deelbestuur. Tenminste, dat wil een meerderheid van de gemeenteraad. Vandaag presenteerde wethouder Andree van Es het plan: Zeven bestuurscommissies met een eigen budget, die 22 taken en bevoegdheden krijgen. Een plan, dat een slim compromis lijkt tussen de wensen van de VVD (veel minder bevoegdheden dan nu) en de PvdA, die na veel geruzie binnen de Amsterdamse afdeling en een advies van oud-burgemeester Job Cohen, het zo veel mogelijk bij het oude wil laten.
Mooi, zou u denken, daar zijn ze dus uit. Maar nee, het blijft Amsterdam en daar gaan dingen nooit gemakkelijk. Het college heeft namelijk aan de Vrije Universiteit een advies gevraagd over de juridische haalbaarheid van het plan en wat blijkt? Het mag niet. De VU ziet twee belangrijke blokkades: De bestuurscommissies mogen geen eigen begrotingen maken en geen verordeningen die door straf of bestuursdwang kunnen worden afgedwongen. ‘t Zal wel, denkt u misschien, maar het heeft grote gevolgen voor het plan.
De bestuurscommissies kunnen dus geen eigen potje krijgen, die ze naar eigen inzicht mogen verdelen, zoals diverse media vanochtend meldden. Dat is een exclusief recht van de gemeenteraad, volgens de VU. Het gevolg is dat de nieuwe bestuurscommissie straks per taak zakgeld krijgt en dat ze niet mag besluiten om geld uit bijvoorbeeld het potje kunst & cultuur te besteden aan het ophalen van vuilnis.
De tweede blokkade treft een andere belangrijke taak van de huidige stadsdelen: het vaststellen van bestemmingsplannen. Wat, waar, voor welk doel gebouwd en gebruikt mag worden in een stadsdeel moet straks dus centraal worden besloten. De bestuurscommissie mag er hoogstens nog een advies over geven.
Wat overblijft, zijn voornamelijk uitvoeringstaken: uitvoeren beheer van de openbare ruimte, uitvoeren parkeerbeleid, uitvoeren gebouwenbeheer, uitvoeren woonbeleid en nog zeventien van dit soort taken.
De vraag is natuurlijk of je daar gekozen politici voor nodig hebt. Want als je maar zeer beperkt zelf beleid kan vaststellen, waar moet je het dan politiek over hebben? Er zit niet zoveel verschil tussen liberaal en socialistisch parken onderhouden. Zeker niet als al vast staat hoeveel geld je er aan moet uitgeven.
Amsterdam creëert dus met de gekozen bestuurscommissies een fop-democratie. Het is misschien goed voor de talentontwikkeling van de grote politieke partijen, maar de Amsterdammer heeft er niet zo veel aan. Die kiest straks een stadsdeel-politicus die zo met handen en voeten gebonden is aan de wensen van de gemeenteraad, dat ‘ie onmogelijk nog tot een eigen mening kan komen, laat staan tot het inlossen van eigen verkiezingsbeloften.
Amsterdam had met de afschaffing van de stadsdelen de kans om met een innovatief plan te komen om bestuur en politiek dichter bij de Amsterdammer te brengen. In plaats daarvan schiet ze in een reflex om alles zo veel mogelijk te houden zoals het is. De stadsdeelbesturen werkten volgens veel mensen al niet optimaal, om het maar voorzichtig uit te drukken, en dat zal door de nieuwe beperkingen alleen maar slechter worden.
Treurig dat we die kans om echt te vernieuwen laten schieten.
Roderick Evans-Knaup is gemeenteraadslid voor Red Amsterdam te Amsterdam.
