Ze zien er uit om door een ringetje te halen, zijn naar de universiteit geweest en hebben goede banen. Toch zijn de Oekraïnse vrouwen niet zo perfect als ze lijken, want als je ze vraagt naar hun ultieme doel in het leven, dan zeggen ze zonder twijfel: trouwen en kinderen krijgen.
“Wanneer Oekraïnse vrouwen op het internet surfen, zoeken ze nieuwe recepten, huidproducten of nagelstyling tips. Wanneer een man op het internet is, bekijkt hij vooral nieuwssites.” Sasha Shevchenko van vrouwenorganisatie Femen ergert zich kapot aan de mentaliteit van de gemiddelde vrouw in Oekraïne. “West-Europa heeft al een seksuele revolutie gehad, nu zijn wij aan de beurt.”
Oekraïne lijkt dan wel westers te worden, in werkelijkheid is het land qua vrouwenrechten niet veel verder gekomen dan in de Sovjet-tijd. In de tijden van de dictatuur werden vrouwen niet hetzelfde behandeld als mannen. Het voornaamste doel van vrouwen was om zoveel mogelijk kinderen te krijgen en op te voeden, wat tot uiting kwam in speciale medailles voor moeders.
Deze ‘heroïsche moeders’ moesten tien kinderen of meer opvoeden en in leven houden. Ook Oekraïne, als deel van de Sovjet-Unie deed hieraan mee. Na de val van de USSR in 1991 schafte de overheid deze regel af, en hoewel het een bijna middeleeuwse regel lijkt is hij nu met volle kracht terug. Hoogleraar Tamara Martsenyuk van de Universiteit van Kiev legt uit dat er een enorme druk ligt op vrouwen in Oekraïne. “Als je geen kinderen hebt, dan tel je als vrouw niet mee.”
Vrouwen die willen gaan werken worden nog eens extra benadeeld. Zij moeten bij een nieuwe werkgever een extra contract ondertekenen waarin staat dat ze bij zwangerschap zonder pardon mogen worden ontslagen. Dit om te voorkomen dat zij lang weg zullen zijn, want het zwangerschapsverlof in Oekraïne duurt maar liefst drie jaar.
Volgens Sasha Shevchenko zit het vooral in de opvoeding. “Kleine meisjes krijgen van hun moeders en oma’s mee dat het alleen draait om het uiterlijk. Trouw vroeg en krijg kinderen dan zit je goed Tamara Martsenyuk beaamt dat: Er zitten veel meer vrouwen dan mannen op de universiteit, maar er is maar een klein gedeelte van de vrouwen die daadwerkelijk voor haar carrière gaat.”
Martsenyuk, die gespecialiseerd is in de relaties tussen mannen en vrouwen in Oekraïne, geeft aan dat de banenmarkt niet gunstig is voor vrouwen. “Neem als voorbeeld de goed georganiseerde metro in Kiev. Vrouwen mogen alles doen, van kaartverkoop tot het controleren van poortjes, maar een metro besturen is alleen weggelegd voor mannen.” In Oekraïne leeft nog duidelijk het idee dat een vrouw niet de verantwoordelijkheid moet hebben om een metro te besturen. Alleen de makkelijkere taken zijn weggelegd voor vrouwen.
Er zitten ook positieve kanten aan het vroeg zwanger worden en een groot gezin oprichten. Martsenyuk vertelt dat de vrouwen hier per kind een bedrag krijgen, vergelijkbaar met onze kinderbijslag. Om een concreet voorbeeld te geven; een moeder van twee kinderen, die zwanger is van haar derde, krijgt bij de geboorte een bedrag van 50.000 gryvna, omgerekend vijfduizend euro. Ze heeft dan al voor haar voorgaande kinderen respectievelijk ruim twaalfhonderd euro voor haar eerste en vijfentwintighonderd voor haar tweede kind ontvangen.
Martsenyuk gelooft niet dat de maatregel iets zal veranderen in de bevolking. “Het is natuurlijk niet zo dat het economische motief de discriminatie van vrouwen op onder andere de werkvloer goedmaakt. We moeten streven naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen.” Zo moeten volgens haar eerst de mannen in Oekraïne een betere rol als vader gaan vervullen, en de druk van vrouwen afhalen.
Volgens zowel Tamara Martsenyuk als Sasha Shevchenko is Oekraïne toe aan een seksuele revolutie: “Als je dertig bent en single, dan ben je niks meer waard. Dat denkbeeld moet veranderen.” Volgens Shevchenko is Oekraïne er klaar voor. Het West-Europese denkbeeld van een zelfstandige vrouw dringt stukje bij beetje door bij de jongere generatie. Martsenyuk is een stuk sceptischer. “Vrouwen hebben een vaste rol in onze samenleving, en dat zal helaas niet snel veranderen.”
