Terwijl onze aanstaande koning de stoelpoten onder zijn achterste wegzaagt met een ijver als ware het een Mozambiquaanse boomstam, wordt de verandering in publieke opinie ten opzichte van die rare folklore die het koningshuis is bijna tastbaar. Twijfelachtige fiscale constructies, Argentijnse juntapraktijken in een arm Afrikaans land maar vooral een algemeen gebrek aan knuffelbaarheid (want laten we eerlijk zijn: het zou Juul nooit overkomen zijn) hebben het vertrouwen dermate geërodeerd dat zelfs de traditionele achterban luidkeels begint te morren. Het zou nog mooier zijn geweest als het volledige besef van de principiële tegenstrijdigheid van de monarchie Nederlandse stijl met een democratie dat had veroorzaakt, maar zo kan het ook.
Maar stel, stel je nou eens voor dat we daadwerkelijk van ze af raken. Hoe komen we dan weer uit bij die goeie ouwe Republiek?
Uiteraard moet de grondwet worden veranderd. Dat gaat met eerst een normale en dan tweederde meerderheid in beide kamers, met een verkiezing er tussen. De wijziging wordt dan bekend gemaakt door de koning die er niet meer zit. Want het is onwaarschijnlijk is dat de Van Amsbergjes in de tussentijd gewoon op de troon blijven zitten en lijdzaam toezien hoe ze er vanaf worden gedonderd. Dus er zal een regent nodig zijn om die interimperiode waar te nemen. Laten we het een Raadspensionaris noemen. Een Tjeenk Willink of Donner, iemand uit de olicharchie in ieder geval. Die kan dan een jaartje Beatrixen voordat er een nieuwe president wordt gekozen.
Risk-bord
Een volgend probleem is dat heel veel posten die op het politieke Risk-bord dat Nederland heet traditioneel en zonder veel problemen via koninklijke benoemingen worden geregeld, nu op een andere manier moeten worden afgehandeld. De sabotage van het gekozen burgemeester-experiment geeft weinig hoop dat dat aan de kiezer wordt overgelaten, dus daar zal een ander mechanisme voor moeten worden gevonden. Laat het door de nieuwe president doen en het huidige systeem kan min of meer intact worden overgenomen.
Maar wat voor president wordt dat dan? Waarschijnlijk maken we in het eeuwig om zich heen grijpende Nederlandse compromismodel de meeste kans op een Duitse variant: een president die in een speciale sessie door beide kamers van het parlement wordt gekozen. De kiezer komt er überhaupt niet bij kijken; handig en zeer Nederlands. Een andere mogelijkheid is een Zwitsers model, waarin de representatieve staatstaken bij toerbeurt door een minister uit het kabinet worden waargenomen. Leuk voor het ego van de politicus in kwestie, maar een beetje onconventioneel. En je hebt altijd het risico op een President Eimert van Middelkoop, dus dat zal het waarschijnlijk niet halen.
Catshuis
Ook moet de man (want dat wordt het waarschijnlijk, zeker de eerste) met zijn staf ergens worden ondergebracht. Aangezien de meeste paleizen eigendom van de huidige koninklijke familie zijn, zitten Noordeinde, Huis ten Bosch of het oude Amsterdamse Stadhuis er hangende de onteigeningsprocedure niet in. Het Catshuis is gewoon te klein. De Ben van Berkels en Rem Koolhazen zullen zo’n gelegenheid niet voorbij laten gaan, dus bereidt u voor op een fonkelnieuwe monstruositeit op het Malieveld. Een kleine prijs, wat mij betreft.
Zo’n president gaat dan hetzelfde doen wat Bea de afgelopen jaren heeft gedaan, maar dan met kleinere bussen, minder mensen en zonder vlaggetjes. Voor de rest verandert er niet zoveel, vermoed ik. Het valt wel te betwijfelen of het koekhappen deze verandering zal overleven. De president zal allicht wat publieksvriendelijker opereren, want het blijft een politicus. En als politicus kan hij op zeker moment worden gewipt.
VOC-mentaliteit
Maar we kunnen ook helemaal overboord gaan en de Republiek van Johan de Witt weer instellen: met Provinciale Staten oude stijl, de Staten-Generaal die ruziën in de Ridderzaal, met af en toe het risico op een Oranje die zijn kans schoon ziet of een troep binnenvallende Keulenaren. Denk aan de mogelijkheden! Alleen al met de opbrengsten uit Tweede Kamer-TV kunnen we de staatsschuld halveren, de Gevangenpoort in Den Haag kan weer als lynchplek worden ingericht en de vredestijd vullen we op met het uitvechten van religieuze kommakwesties op Goeree-Overflakkee.
Dat zou pas écht volgens de VOC-mentaliteit zijn. Ik reken op de steun van het kabinet.
Edit: scherpe geesten vermelden terecht dat de paleizen geen eigendom van de koninklijke familie zijn. Slecht nieuws voor Ben en Rem, goed nieuws voor ons en de vaste demonstratieklanten op het Malieveld.
