In twintig jaar tijd zag ik op de faculteit Sociale Wetenschappen het aantal vrouwelijke studenten stijgen van zestig procent naar meer dan negentig procent. In een collegezaal zag ik tussen de 250 studenten soms een mannelijk specimen. In het basis- en middelbaar onderwijs hebben de vrouwelijke leerkrachten ondertussen de absolute meerderheid.
Wie regelmatig sollicitatiebrieven moet lezen, of geschreven verslagen van jonge werknemers, zal opgevallen zijn dat het aantal spelfouten de laatste decennia enorm is toegenomen. Een paar voorbeelden uit een verslag van een HBO-afgestudeerde:
“Hij gaf geen antwoordt”
“Zij was de hele dag niet berijkbaar”
“ook had hij vertelt”
Zou deze aftakeling van de kennis van de Nederlandse taal iets te maken kunnen hebben met een gebrek aan discipline in de klas? De spellingsregels moeten er namelijk worden ingehamerd en vereisen veel discipline. Zou de dramatische uitval van allochtone leerlingen, leerlingen die komen uit een cultuur waar vrouwen niets te vertellen hebben, in het onderwijs daar ook een gevolg van zijn?Van de onderwijskundigen hoeven we noch het antwoord, noch de oplossing te verwachten. Op de universiteiten is onderwijskunde namelijk een van de onnozelste studierichtingen.
Nu ben ik zelf fervent voorstander van een fifty-fifty verdeling van vrouwen en mannen in de politiek en in de top van het bedrijfsleven. Sommige stereotiepen zijn gewoon waar: het vrouwelijke staat voor zorgzaamheid en verantwoordelijkheid. Mannelijkheid wordt geassocieerd met macht en verovering. Er zijn natuurlijk mannen die vrouwelijk zijn en vrouwen die, och arme, mannelijk zijn.
Bovengenoemde eigenschappen van vrouwen zijn onmisbaar om de twee grootste uitdagingen van deze eeuw aan te kunnen: (1) de ecologische ramp die zich aan het voltrekken is en (2) de extreme, nog toenemende kloof tussen arm en rijk. Het zou om deze reden een goede zaak zijn als vrouwen goed vertegenwoordigd zijn in instellingen en bedrijven die er toe doen.
Een probleem is echter dat de verschuiving in de westerse wereld van een patriarchaat naar een matriarchaat de tegenstelling met de rest van de wereld nog verder zal aanwakkeren. Wij slaan door in de andere richting.
In de terminologie van de Franse filosoof Emmanuel Levinas staat het vrouwelijke voor gastvrijheid en zorgzaamheid in de woning. Deze zorg brengt stabiliteit en intimiteit. De woning biedt de grond om zich te vestigen. Die woning is een noodzakelijke basis om van daaruit de wereld in te gaan. De wereld zelf is niet zomaar bewoonbaar. De wereld is koud, hard en onpersoonlijk. Volgens Levinas is alleen de vrouw in staat het evenwicht te herstellen tussen het menselijke en het inhumane. Levinas bedoelt hiermee geenszins een traditionele rolverdeling tussen mannen en vrouwen. Het gaat om twee principes die complementair zijn.
Als we ons in Europa alleen maar gastvrij en zorgzaam voor de rest van de wereld opstellen komen we in grote problemen. Het gaat goed zolang er voldoende in ‘onze woning’ is, zolang ‘onze woning’ een veilige plek blijft en zolang de vreemdeling geen macht over ons kan uitoefenen. Met andere woorden, de gastvrijheid, de zorg en de verantwoordelijkheid die Europa op zich neemt moeten samengaan met de mannelijke kracht om onze woning met man en macht te kunnen verdedigen. Maar als we de Europese identiteit niet streng bewaken, als elk Europees land zijn identiteit niet koestert, verliezen we de kracht om onze verantwoordelijkheid nog langer op ons te nemen.
Als in het onderwijs de autoriteit ontbreekt zijn vooral de zwakkeren en kwetsbaren daar het slachtoffer van. Als Europa niet geleid wordt door een daadkrachtig leider die waakt over de identiteit van elk land, zal een verwijfd Europa ontstaan dat zich laat overrompelen door de barbaren. Dit Europa zal tekortschieten in haar verantwoordelijkheid voor de wereldgemeenschap.
Alleen een sterk Europa dat waakt over zijn eigen waarden en normen zal de ecologische Apocalyps kunnen voorkomen en zal het lot van de armen en onderdrukten in de wereld kunnen verbeteren.
