Staatssecretaris Fred Teeven heeft zijn masterplan voor het gevangeniswezen klaar. Het is een dramatisch gedrocht geworden. 
Ik moet toegeven. Puur als rechtbankverslaggever kan ik best blij worden van het plan. Het is mijn inschatting dat het in de toekomst wel eens heel druk zou kunnen worden in de rechtszalen in Nederland.
Fijn. Lekker aan het werk. Voor u – de hardwerkende Nederlander – zal het allemaal wat minder worden.
Om meteen maar even een vooroordeel uit de wereld te helpen: verreweg de meeste gedetineerden behoren niet tot de categorie calculerende boef. Geloof me. Het zijn vooral de sukkelaars. Mensen met een laag IQ vaak. Met diverse persoonlijkheids- of ontwikkelingsstoornissen. Soms zelfs ronduit schizofreen of autistisch. Of zo verslaafd dat criminaliteit al lang niet meer echt een keuze is.
Duizenden medewerkers in het gevangeniswezen proberen dag in dag uit deze onstabiele groep in toom te houden. Ze voor te bereiden op een terugkeer in de samenleving. Opdat ze u straks rustig voorbij lopen op het trottoir.
Daar haalt Teeven eens even flink de bezem door. Zo wil hij de helft van de gevangenispopulatie samen laten hokken. Dat leest u goed. De helft. En dat is gek. Omdat de regels het niet eens toelaten. De regel is duidelijk. Niet samenwonen in de gevangenis bij psychische- of gedragsproblemen. Dat wordt straks met een mega-loep zoeken naar stabiele gevangenen.
Maar Teeven dendert verder en snoept ook nog eens stevig van het budget voor psychische hulp. Ik zie het voor me. Geesteszieke gevangenen die zonder echte behandeling en tot in de tenen gefrustreerd bij elkaar op cel zitten. Dat gaat gezellig worden.
Maar daarmee zijn ze er nog niet. Het Masterplan orakelt verder over versobering van het weekend- en dagprogramma in detentie. Pardon? Versobering? Van de ongekende hedendaagse vier sterren luxe in een gevangenis? Die waarin gedetineerden nu soms al 20 uur per dag op hun cel zitten? Of meer?
Maar laat ik niet zuur zijn. Er is ook goed nieuws. Teeven wil heel erg graag elektronisch toezicht uitbreiden. Celstraffen onder de zes maanden worden zelfs automatisch omgezet in huisarrest. De rest van de boeven mag na uitzitten van de helft van de straf naar huis met een enkelband. Ja. Dat hoort u goed. Na de helft van de uitgezeten straf weer naar huis.
Ik heb Teeven ooit wel eens iets horen zeggen over draagvlak en straffen die toch echt straffen moeten zijn. Toen hij nog spierballen had.
En we hebben nog een probleem. Met een enkelband alleen ben je er niet. Je hebt – om maar een detail te benoemen – wel een huis nodig. Iets waar mensen na jaren celstraf niet altijd over beschikken. Bovendien werkt effectief en veilig toezicht thuis alleen als er een zinvolle dagbesteding is. En werk. Gaat Teeven dat echt allemaal regelen? En met wiens geld?
Of sluit hij straks aan bij de wijze woorden van een rijzige officier van justitie die ooit staatssecretaris werd: “Ik vind het helemaal niks dat mensen hun straf thuis voor de televisie kunnen uitzingen, met een biertje in de hand.”
U raadt het al. U kent de wijze man. Begint met een F en eindigt op red Teeven.
En zo kan ik wel uren doorgaan. Over commerciële gevangenissen die er wellicht moeten komen. En waarvan we kunnen weten dat ze in België inmiddels duurder zijn dan staatsgevangenissen. En waar we in de Verenigde Staten bizarre verhalen over horen. Over directies die jeugdrechters beïnvloeden om toch in godsnaam maar meer ‘producten’ aan te leveren.
En Teeven weet het. Hij sprak er onlangs wijze woorden over in de Telegraaf: “Bedrijven die een gevangenis runnen, zijn natuurlijk wel gebaat bij een groeimodel.”
Laat dat Masterplan daar nou precies in voorzien. Onbehandelde gevangenen die gezellig saampjes op cel van elkaar leren hoe ze na de helft van hun celstraf nog beter de wereld van de misdaad kunnen bedienen.
Zoals ik al eerder zei. Ik ga het nog druk krijgen de komende jaren met dit Masterplan.
