Het eendaags bezoek van de Russische president Poetin aan Nederland maakte binnen de Nederlandse homobeweging ongekende energie los. Onder aanvoering van COC Nederland protesteerde duizenden homoseksuele mannen, lesbische vrouwen en sympathisanten tegen de voorgenomen anti-homowetten in Rusland. Nu de regenboogvlaggen zijn opgeborgen, komt de vraag op: what’s next?
Poetin en zijn entourage konden de protesten niet ontgaan. Maar of dat er ook toe leidt dat de gewraakte wetten van tafel gaan valt zeer te betwijfelen. En Poetin kan ook niet veel anders.
Nu zijn steun in de stedelijke gebieden niet meer onvoorwaardelijk is, moet hij het hebben van het platte land. Maar waar welvaart ontbreekt om steun te werven, komt religie om de hoek kijken. In een monsterverbond met de patriarch van de Russische orthodoxe kerk heeft de kerk vrij spel en informele politieke macht gekregen in ruil voor steun aan het regime.
En die rol wordt met verve gespeeld. Het vijandbeeld van het westen dat normen en waarden injecteert in de Russische samenleving die de Russische jongeren schade berokkenen en de klassieke familiewaarden ondermijnen wordt gretig uitgevent en door politieke leiders omarmd.
In dat opzicht heeft het COC de voorstanders in Rusland van de “anti-homo”-wetten op haar wenken bediend. De homobeweging lijkt zich daarmee in haar eigen voet te schieten. Het is een geluid dat, naast waardering voor morele steun, ook binnen de Russische homogemeenschap hoorbaar is. Toch is zwijgen geen optie. Protesteren doe je niet in stilte en eenzaamheid.
Maar gelijktijdig, wat heb je aan morele steun als er verder geen jota verandert. Poetin putte zich uit te verklaren dat homo’s in Rusland niet alleen niet worden gediscrimineerd, maar ook niet worden vervolgd of met inperking van rechten te maken hebben. “Ze maken gewoon carrière, worden onderscheiden met overheidsordes en krijgen oorkondes”, aldus Poetin.
Het gaat Rusland “slechts” om het beschermen van de jeugd tegen invloeden die de klassieke familiewaarden ondermijnen, aldus Rusland. Waar Rusland echter willens en wetens aan voorbij gaat is dat de wet zo vaag en ruim is gedefinieerd dat iedere vorm van protest of zichtbaarheid die de autoriteiten onwelgevallig is op voorhand kan worden verboden of strafrechtelijk kan worden vervolgd.
En juist dat maakt het een mensenrechtendossier van jewelste.
De homobeweging zou er goed aan doen de agenda en daarmee de maatschappelijke coalitie snel te verbreden. En daar is alle reden toe. In een streven de jeugd te beschermen kreeg website Wikipedia afgelopen weekeinde opdracht pagina’s over wiet te verwijderen en riep maandag de Russische regering Duitsland op topless demonstrantes bij het bezoek van Poetin aan Hannover te vervolgen. De tere kinderziel als schaamlap voor repressie.
Onderdeel van de brede maatschappelijke coalitie is het bedrijfsleven. Terwijl de dominee haar aandacht richtte op Poetin, was de koopman actief in de Beurs van Berlage. Daar vond het Netherlands-Russia Business Meet plaats in aanwezigheid van ministers Ploumen en Kamp, de Russische vicepremier Dvorkovitsj en ongeveer 400 Nederlandse en Russische bedrijven.
Bedrijven waarvan een deel lid is van het Workplace Pride platform. Een collectief van internationaal opererende bedrijven dat een actief intern homobeleid voert. Bedrijven die beloven bescherming te bieden aan hun homoseksuele werknemers, gelijke rechten en kansen te bewaken en een interne cultuur van diversiteit en inclusie uit te dragen. Zichtbaarheid hoort daar bij. En juist deze zaken dreigen in Rusland in het wetboek van strafrecht te komen.
Poetin werd in Nederland uitgedaagd te kiezen tussen de Nederlandse dominee of de Russische Patriarch. Die keuze viel hem niet lastig, blijkens de jij-bak die hij van stal haalde onder verwijzing naar Martijn en SGP.
Ingewikkelder wordt het voor Rusland als Shell als lid van het Workplace Pride platform in de samenwerking die ze opzet met Gazpron om samen saliegas te winnen serieus werk maakt van haar diversiteitsbeleid in partnerschappen die ze aangaat. Datzelfde geldt voor het Nederlandse staatsbedrijf Gasunie.
De Europese homobeweging doet er goed aan om gezamenlijk bedrijven die zaken doen in Rusland massaal aan te spreken. Dat geldt zeker voor die bedrijven die zich laten voorstaan op hun interne homobeleid en in Rusland actief zijn.
De plechtige belofte, zoals een lidmaatschap van Workplace Pride mag worden gezien, dient in daden te worden omgezet. De dominee was aanwezig bij Poetin, maar ontbrak helaas bij de Beurs van Berlage. Ook daar had de regenboogvlag fier moeten wapperen.
Poetin is weer vertrokken en de regenboogvlaggen opgeborgen. Ondertussen dringt de tijd. Nog twee maanden om het gewraakte wetsvoorstel van tafel te krijgen.
Nu onder andere het COC de Russische anti-homo wetten in Nederland succesvol op de agenda heeft gezet moeten we samen de bedrijven oproepen verantwoordelijkheid te nemen in de nabije toekomst. In dit geval kunnen dominee en koopman als ze samen optrekken een verschil maken. En daar is de Russische homo of lesbo pas echt mee gebaat.
Frank van Dalen is oud-voorzitter van COC Nederland en LGBT-coördinator van de Liberale Internationale.
Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.
