Ongeveer acht jaar geleden downloadde een huisgenoot The Daily Show with Jon Stewart en sindsdien probeer ik vier dagen per week een half uurtje vrij te maken om de nieuwste aflevering online te kijken. Sublieme satire gecombineerd met politieke relevantie, het is nogal wat om te proberen dat te evenaren. Toch zit inmiddels de eerste week van De Nederlandse editie van The Daily Show er op en dus luidt de logische vraag: hoe brengen JayJay Vander Wall en zijn Nederlandse kornuiten het er vanaf? Ik toog naar de MTV-studio’s in Amsterdam Noord om het uit te zoeken.
Politieke satire is er in allerlei soorten en maten. De VARA slaagde er met Kopspijkers bijna tien jaar lang in om politiek relevant te zijn, en toch leuk. Owen Schumacher, inmiddels schrijver van De Nederlandse editie, zette ooit zo’n overtuigende persiflage van Frank de Grave neer, dat de Grave vereerd was om met zijn komische spiegelbeeld gezamenlijk in het programma te verschijnen. The Daily Show with Jon Stewart, ik gebruik de volledige naam maar om verwarring te voorkomen, heeft een hele eigen manier van relevante politieke satire gevonden: deconstructie van het nieuws.
Hijgen voor de Hype
Media zijn hijgerig. Nieuws is relevant zolang het een rage is. Tunesië is uit, Egypte is in en volgende week draait het alleen maar om Jemen. De kracht van (het team achter) Jon Stewart is dat ze door die bubbel van hype en hijgerij heen prikken en het nieuws laten zien zonder foundation en oogschaduw. Wat overblijft is een groep journalisten en commentatoren die zichzelf zo belangrijk vindt, dat de satire bijna voor je geschreven wordt. Je hebt geen bijzondere funnybone nodig om FOXNews te ridiculiseren, dat doen ze zelf prima als je de tijd neemt om ernaar te kijken. In die mate van deconstructie van het nieuws, van de spiegel voor de media, ligt de kracht van The Daily Show with Jon Stewart en dat is ook het pad dat JJ en de zijnen in Nederland hebben gekozen.
Hoewel De Nederlandse editie van The Daily Show nog best lief is voor onze media, volgens Jan Jaap is het te makkelijk om WNL elke week als Nederlandse FOXNews te bashen, lijken ze in die opzet redelijk te slagen. De berichtgeving rond gestrande Nederlanders in Egypte, rond Brandon en de manier waarom het Syndroom van Down ineens hot lijkt te zijn, zijn goede voorbeelden van de deconstructie van het nieuws. Het is allemaal misschien nog niet hilarisch zoals Jon Stewart dat is, maar hij en zijn team zijn dan ook al twaalf jaar bezig om op elkaar ingespeeld te raken. JJ van der Wal heeft er drie proefafleveringen en vier voor het echie opzitten.
Saai
So far so good dus maar toch kan het nog best moeilijk worden voor De Nederlandse editie. De kijkcijfers zijn goed. Waar Comedy Central normaal blij is met 50.000 kijkers, kijken er zo´n 130.000 mensen dagelijks naar het programma. Met de kijkers online erbij halen ze zo´n 500.000 man. Het is geen Boer zoekt vrouw, maar voor Comedy Central is het voorlopig toch een succes. De vraag is echter of er wel zoveel ruimte voor politieke satire is op deze manier. Nederland kent geen echte FOXNews, geen Sarah Palin of dergelijke figuren. “Nederlandse politici zijn goed getraind om niets te zeggen” aldus Jan Jaap en daarin schuilt wel een risico. Wat nou als de deconstructie van het nieuws nauwelijks hilarisch materiaal oplevert? Wat nou als Nederlandse politici en media werkelijk zo saai zijn als we allemaal eigenlijk al weten? Hoe gaat De Nederlandse editie er dan een eigen draai aan geven?
Het is een vraag die JayJay zal moeten beantwoorden. Het is zijn kindje, ontstaan tijdens donkere avonden in Theater Toomler en behalve presentator is hij ook producent. De opzet is goed, maar over twee weken is het klaar. Vooralsnog ligt er geen plan voor nieuwe afleveringen en als het programma na drie weken weer van de buis verdwijnt zal een doorstart moeilijk worden. Nog acht afleveringen heeft Comedy Central dus om te ontdekken welke formule precies werkt. Die druk is hoog, maar het begin is hoopgevend. Het lijkt er op dat ik in ieder geval nog twee weken lang een extra half uurtje vrij moet maken.
Adriaan Andringa is stiekem verliefd op Jon Stewart, no homo. Alle afleveringen voor The Daily Show zijn online terug te zien via Comedy Central.
