Alles wat fout kón gaan, ging fout rondom de zelfverkozen dood van de Russische asielzoeker/activist Alexander Dolmatov. Zou de Argeloze zeggen. De kwestie is echter ernstiger: het hele asielsysteem deugt niet. Van IND tot GGD, van ministerie van Veiligheid en Justitie tot detentiecentrum. Het is 2013 en in de ‘asielketen’ worden faxen overgetikt. Ja, leest u die zin nog maar eens. Faxen worden overgetikt.
Het technisch verhaal in een notendop. De IND maakt gebruik van het computersysteem INDiGO. Maar dat systeem werkt niet optimaal. Dolmatov kreeg in januari te horen dat hij zou worden uitgezet, terwijl er beroep was aangetekend. Probleem was dat dat nog niet in INDiGO stond. Drie dagen later wel maar het systeem zorgt niet automatisch dat de status van een asielzoeker zo omschreven staat. Daar moet een vakje voor worden aangevinkt. En dat is niet gebeurt. Het resultaat was dat DOlmatov in Rotterdam werd vastgezet terwijl dat niet nodig was.
Maar dat was niet het enige. Asielzoekers in de vergelijkbare situatie als Dolmatov gaan door de volgende computersystemen:Een opsomming van de gebruikte systemen, die deels wel en deels niet aan elkaar gekoppeld zijn: IBIS (COA), BERBER-VK (CIV), INDiGO (IND), PSH-V (Vreemdelingenpolitie), ISTV (DT&V), BVH (Nationale Politie) en TULP-Selectie (door BCV en door het Detentiecentrum Rotterdam). Het COA, de DT&V, de IND en de Vreemdelingenpolitie zijn bovendien aangesloten op de Basisvoorziening Vreemdelingen (BVV).
Dan nu het meest intrigerende zinnetje uit het rapport van Inspectie Veiligheid en Justitie: “Het gebruik van faxen en het in sommige gevallen door verschillende ketenpartners handmatig overtypen van informatie om dit te kunnen delen, is tijdrovend en werkt onzorgvuldigheden in de hand.”
Dat een dergelijk systeem niet werkt en onvermijdelijk leidt tot fouten ziet een kind. Zorgwekkender is dat binnen de betrokken organisaties bekend was dat de mogelijkheid tot falen bestond. Sterker nog: staatssecretaris Teeven wist dat ook. In ieder geval in augustus 2012 toen de Nationale Ombudsman hem een rapport toezond over de situatie binnen het systeem van vreemdelingendetentie(PDF).
Maar de bonkige staatssecretaris deed niets, zelfs na aandringen van ombudsman Alex Brenninkmeijer bleef het stil op het ministerie. Het “Ik hoorde zo lang niets, dat ik er achteraan moest bellen. Ik kreeg te horen: wacht nu maar, ombudsman. Nee, zei ik: het is urgent”, zegt alles.
Wellicht is het beter dat Teeven donderdag na het debat de eer aan zichzelf houdt.
