Beste Chris,
Deze week was het PvdA-congres. Er was veel discussie over het kabinetsplan om illegaliteit strafbaar te stellen. Vrijwel alle PvdA-leden waren tegen dit plan. Toen zei Diederik Samsom dat hij de mening van het congres zou negeren. Hij gaat de plannen van het kabinet niet veranderen. Klopt dat wel? Moet Samsom niet naar zijn eigen congres luisteren?
Luisteren naar het congres
Beste Luisteren naar het congres,
De organisatie van een politieke partij is pas belangrijk als een partij het intern oneens is. Zolang iedereen dezelfde standpunten heeft is het niet nodig na te denken wie uiteindelijk bepalend is voor die standpunten. Pas als er meningsverschillen ontstaan is het interessant te kijken wie de doorslag geeft. Jammer voor de leden van de PvdA: de standpunten van de Tweede Kamerfractie doen er meer toe dan die van het congres.
Politieke partijen zijn ledenorganisaties en dus zijn die leden bepalend voor de standpunten van de partij. Bij de PvdA komen ze samen bij een jaarlijks congres. De leden bepalen dan de grote lijnen, bijvoorbeeld welke maatregelen in het verkiezingsprogramma staan. Ook bepalen de leden wie namens de PvdA kandidaat zijn voor politieke functies. Dit zijn belangrijke partijtaken, maar ze zijn vooral belangrijk in de aanloop naar verkiezingen. Daarbuiten is de macht van de ledenorganisatie klein.
Bij de laatste campagne besloot de PvdA wie er op de lijst voor de Tweede Kamer zou komen. Samsom werd gekozen als lijsttrekker. Bij de verkiezingen kregen 38 PvdA-ers een zetel in de Tweede Kamer. Zij hebben deze zetel te danken aan het feit dat de partij hen op de kandidatenlijst plaatste. Maar nu zij gekozen zijn, zijn ze vrij om zelf beslissingen te nemen en standpunten in te nemen. De leden zijn hun baas niet. Het is weliswaar logisch dat ze handelen in overeenstemming met de standpunten van de partij, maar ze zijn dat niet verplicht.
De leden zetten personen op hun kandidatenlijst, maar daarna kunnen de leden er alleen het beste van hopen. In de dagelijkse politiek nemen politici zelf beslissingen en hoeven ze naar niemand te luisteren. De leden kunnen massaal klagen over de standpunten die Kamerleden innemen, maar ze kunnen er niets tegen doen. Het enige wat ze kunnen doen, is de volgende verkiezingen de lijst opschonen. Verder is alles wat het congres zegt een advies.
Adviezen zijn niet onbelangrijk. Als leden zich niet gehoord voelen, kunnen ze bijvoorbeeld hun lidmaatschap opzeggen en dat heeft financiële consequenties voor de partij. Tweede Kamerleden die niet naar de leden luisteren lopen het risico niet opnieuw op de lijst te komen. Ze kunnen dus niet aan de lopende band uitspraken van het congres naast zich neerleggen. Leden kunnen het de partij dus wel moeilijk maken, maar Samsom hoeft niet altijd naar ze te luisteren.
Samsom moet de leden tevreden genoeg houden om de volgende keer weer lijsttrekker te kunnen worden. De neiging bestaat dus te zeggen dat uitspraken van het congres belangrijk zijn. Er komt nu een extra ledenraad – lees: ledenvergadering – om de kwestie nogmaals te bespreken. Dit is voor de leden een teken dat ze serieus worden genomen. Maar in alle gevallen blijft gelden: naar leden hoeft niet geluisterd te worden.
Chris Aalberts beantwoordt elke vrijdag een vraag over politiek. Heeft u ook een vraag? Mail hem naar [email protected] en u krijgt antwoord. Beeld: Partij van de Arbeid.
