Kan Mark Rutte aftreden zonder dat het kabinet ten val komt? Op papier wel. Een premier is niet meer dan de voorzitter van de ministerraad en voorzitters zijn te vervangen. Maar ziet u het voor zich? Rutte dient woensdag zijn ontslag in omdat hij de Tweede Kamer heeft bedonderd over de Teevendeal. En vervolgens wordt hij opgevolgd door… noem maar iemand.
Dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Want in de praktijk is een premier veel meer dan alleen maar degene die de wekelijkse vergaderingen leidt. De premier is het ‘gezicht’ van het kabinet, dat ook zijn naam draagt. Hij vertegenwoordigt Nederland op Europese toppen. In de ogen van het publiek is hij de baas van het land. Je kunt Rutte II niet tijdens de rit omdopen in Schippers I of wat dan ook. De premier is de regeringsleider en als de leider opstapt, is het afgelopen met het kabinet en komen er verkiezingen.
Zover zullen de coalitiepartijen het niet laten komen. Waarschijnlijk schrikt zelfs een niet onaanzienlijk aantal oppositiefracties daarvoor terug. Als je bij ieder keertje jokkebrokken het kabinet naar huis stuurt, kun je immers wel elke drie maanden verkiezingen organiseren.
Maar als Rutte gewoon aanblijft, hoe moet het dan met minister Ard van der Steur en staatssecretaris Klaas Dijkhoff? Het heeft er alle schijn van dat zij als Kamerlid betrokken waren bij het verdoezelen van de feiten rond de Teevendeal. Allebei aftreden dus maar?
Dat zou een beetje raar zijn. Waarom Van der Steur en Dijkhoff weg, terwijl Rutte mag blijven? Bovendien, zo zal de VVD redeneren: dat hardwerkende tweetal is pas sinds maart in functie. Het volgde toen Ivo Opstelten en Fred Teeven op, die vertrokken wegens de Teevendeal. Je kunt toch niet aan de gang blijven met het vervangen van de bewindslieden op Veiligheid en Justitie? Zeker niet als het gaat om een kwestie die al drie prominente VVD’ers (naast Opstelten en Teeven inmiddels ook Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg) de liberale kop heeft gekost.
Blijft over Fred Teeven zelf. De man die in het jaar 2000 als officier van justitie een miljoenendeal sloot met drugscrimineel Cees H., iets wat volgens de commissie-Oosting nooit had mogen gebeuren. Teeven zit na zijn vertrek als staatssecretaris in de Tweede Kamer. Volgens een peiling van Maurice de Hond vindt 55 procent van de kiezers dat Teeven ook zijn Kamerlidmaatschap moet neerleggen.
Maar Kamerleden kunnen niet worden gedwongen te vertrekken, al kan hun partij wel druk op hen uitoefenen om dat te doen. De kans daarop is echter uiterst klein. Teeven is al afgetreden voor iets waaraan hij in eigen ogen (en die van premier Rutte) niet eens schuldig is. Moet die veelgeroemde crimefighter dan nu nog een keer worden weggestuurd? Zelfs moordenaars worden toch niet tweemaal gestraft voor dezelfde misdaad?
Niemand kan in de toekomst kijken, maar ik durf wel een voorspelling aan. Dat Teevendebat zal woensdag weliswaar heel lang zal duren, maar het zal niks spectaculairs opleveren en aan het slot zit iedereen nog gewoon waar hij zat. Het overgrote deel van alle Kamerdebatten eindigt zo, dus erg gewaagd is die voorspelling niet.
