Met een schamele 14 zetels in de peilingen is de PvdA op een historisch dieptepunt beland. Hoog tijd voor een coup dacht Diederik Samsom en met hem een deel van de partijtop. Samsom ziet zichzelf als opvolger van de falende Mariëtte Hamer, die vorig jaar het fractievoorzitterschap nog voor zijn neus wegkaapte. Dat Hamer als voorzitter werd gekozen wekte verbazing, maar kan begrepen worden als de rol van Wouter Bos in ogenschouw wordt genomen. Terwijl Bos op dat moment nog furore maakte als de man die ons voor een economische crisis ging behoeden, zag hij er geen brood in om de goedgebekte maar lastige Samsom te veel macht in handen te geven. De gedweëe Hamer werd geschikter bevonden en het mag geen verbazing wekken dat Bos zich nog steeds achter haar schaart.
Het krediet voor Bos is echter op – peilingen tellen natuurlijk zwaar – en de kans is groot dat Samsom alsnog de voorzittershamer ontvangt, al zijn andere verrassingen (Staf Depla, Jeroen Dijsselbloem, Luuk Blom) niet uitgesloten. De vraag is alleen of Samsom de problemen waarmee de PvdA kampt kan oplossen. De partij heeft de pech dat ze vermalen wordt tussen de SP, PVV, D66 en Groenlinks. Geen enkele andere partij kan kiezers linksom, rechtsom, bovenlangs of onderlangs kwijtraken bij iedere stap die ze zet, in welke richting dan ook. Een ander probleem is dat de PvdA met een vergrijsd en überpolitiek-correct middenkader zit, dat volledig losgezongen is van de maatschappelijke realiteit in dit land.
Hilarische amendementen
Tekenend voor deze wereldvreemdheid was de behandeling van de door Lilliane Ploumen ingediende integratienota Verdeeld verleden, gedeelde toekomst tijdens het laatste partijcongres. De bijna 400 amendementen van lokale afdelingen zijn soms hilarisch. Zo moest het woord “straatcriminelen” volgens Westbrabantse afdelingen gewijzigd worden in “straat- en plattelandscriminelen”, omdat “ook op het platteland problematische gedragingen plaats vinden zoals comazuipen.” Bij Nederland als “het nieuwe thuisland” werd opgemerkt dat dit woord geassocieerd kan worden met het apartheidsregime. En de afdeling Harderwijk stelde voor om “Marokkaans-Nederlandse en Antilliaanse rotjochies” te schrappen omdat de link tussen criminaliteit en afkomst discriminerend werkt. Zij kreeg direct bijval van Amsterdamse afdelingen, die wisten te melden dat: “Het Joop Woortmanplantsoen door vandalisme goed in de vernieling was geholpen terwijl de Telegraaf al wist te melden dat het Marokkaantjes waren, maar het bleken gewoon witte rotjochies te zijn.”
Problemen die binnen de maatschappij en de concurrenten van de PvdA allang bespreekbaar zijn en vooral vragen om een sociaaldemocratisch antwoord, mogen volgens het partijkader niet eens benoemd worden, althans niet op papier en liefst niet in het openbaar. Het is deze krampachtige houding binnen de PvdA die het Samsom onmogelijk gaat maken om kiezers terug te winnen.
Sociaalliberale koers
De SP heeft zich sociaaleconomisch links van de PvdA opgesteld, durft een hard standpunt in te nemen in het debat over integratie en krijgt hierin concurrentie van de PVV. Groen Links bevindt zich sociaaleconomisch eveneens links, maar kiest voor een mildere opstelling in het integratiedebat. D66 ten slotte is sociaaleconomisch gezien iets rechtser en heeft de luxe om te kunnen zwijgen over integratie, of het moet als weerwoord op Wilders zijn.
Dan blijft voor Samsom maar één ding over dat zowel het partijkader tevreden houdt als de PvdA uit de concurrentiestrijd houdt: een sociaalliberale koers op economisch vlak en een milde opstelling in het integratiedebat. Zo ongeveer het beleid dat de PvdA 30 zetels heeft gekost.
CC-foto: Michael Jastremski
