Eerlijk delen. Het is één van de drie pijlers van dit kabinet zo vertelde Mark Rutte tijdens de presentatie van het Regeerakkoord. Diederik Samsom stond er trots naast te kijken. Al snel bleek dat je eerlijk delen niet al te ruim moest nemen. Het heeft voor VVD én PvdA in ieder geval niets te maken met internationale solidariteit. Want wat is er eerlijk aan een bezuiniging van 1 miljard euro op de allerarmsten? Het leverde een stevige botsing op tussen mij en Diederik Samsom tijdens het debat over de regeringsverklaring.
Ja het deed hem pijn zei hij, maar we moesten niet vergeten dat er wel een nieuw fonds voor in de plaats zou komen. In dat fonds stort de overheid drie jaar achter elkaar 250 miljoen euro en daarmee kunnen bedrijven veel goeds gaan doen in ontwikkelingslanden. We moesten allemaal maar vertrouwen hebben in zijn minister Ploumen die dat heus, echt waar, heel goed zou gaan uitwerken.
Gisteren was het zover. De Kamer ging in debat met minister Ploumen over dat nieuwe beleid. Ze heeft een notitie geschreven met de fraaie titel: ‘Wat de wereld verdient: Een nieuwe agenda voor hulp, handel en investeringen’. Een mooi verhaal. Tenminste: als je de VVD-ideologie aanhangt. Want de minister legt in die nota de rode loper uit voor het bedrijfsleven.
Het fonds waar Diedrik Samsom zo trots op was tijdens het debat over de Regeringsverklaring heeft de ingewikkelde titel ‘dutch good growth fund’ gekregen. Onthullend was dat tijdens een hoorzitting bleek dat het voor experts onduidelijk is voor welk probleem het fonds nu precies een oplossing is. Het is veel te veel geld om verantwoord te kunnen besteden en het is slecht doordacht: als je investeringen en export steunt waar grote risico’s aan kleven dan krijg je het geld niet terug en als je op zeker speelt dan is een fonds niet nodig.
Uit een recent evaluatierapport blijkt dat veel geld, bedoeld voor private sectorontwikkeling in ontwikkelingslanden rechtstreeks of via omwegen vooral bij Europese, dan wel grote beursgenoteerde bedrijven terecht komt. En dus niet in ontwikkelingslanden. Daar gaat je hulp door handel. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.
Als je goed kijkt naar wat er de komende jaren gaat gebeuren, dan blijft er weinig over van de ambitie om door handel te helpen over. “We kiezen….. voor de oplossing die voor de Nederlandse economie het beste resultaat oplevert”, zo zegt de minister ergens in de nota. Ah, nu komt de aap dus uit de mouw. Als het er op aan komt kiest de minister voor het Nederlandse belang. Dat is haar basishouding. En daarom pakt ze het bedrijfsleven met fluwelen handschoentjes aan. Helaas heeft dat met eerlijk delen niets te maken. Die houding zal de ongelijkheid in de wereld alleen maar doen toenemen.
Wat er dan wel moet gebeuren? Om te beginnen moet de minister aan het bedrijfsleven veel duidelijker eisen stellen. Ze moet een einde maken aan sluiproutes waarlangs belasting wordt ontweken. Maatschappelijk verantwoord ondernemen moet een verplichting worden. In handels- en investeringsverdragen moet meer rekening worden gehouden met het belang van ontwikkelingslanden.
Dat To do lijstje heb ik de minister aangereikt. Want wat de wereld echt verdient is een minister die zich niet blind staart op handel als hulp, maar ook het lef heeft de voorwaarden te stellen die daarbij nodig zijn.
Bram van Ojik is fractievoorzitter GroenLinks Tweede Kamerfractie en woordvoerder Sociale Zaken. Hij blogt tot de zomer voor ThePostOnline over sociale kwesties.
