Daar ik me kan voorstellen dat u na de nogal zware serie Mei 1940 wel eens behoefte hebt aan iets licht verteerbaars doet En Garde deze week wat ditjes en datjes in olive drab. Met héél véél wat u onmiddellijk weer vergeten mag. Kortom, het wordt een eitje deze keer. Letterlijk.
‘Eieren’ voor tanks
Je zou zeggen dat simpel betrouwbaarder is. Wat meestal klopt. Uitzonderingen bevestigen echter de regel. Nood breekt verder wet, en zo kwam het dat menige Sherman tank in de Tweede Wereldoorlog achterin aangedreven werd door een Chrysler A-57 multibank motor, bijgenaamd de eggbeater. In 1941 produceerde de VS al een hoop militair materieel voor de Britten en Russen, en waren druk bezig hun eigen krijgsmacht uit te breiden. Gezien de grote vraag naar vliegtuigmotoren, welke eveneens gebruikt werden om tanks aan te drijven, ontstond er een tekort aan passende motoren voor op stapel staande tankontwerpen.
Chrysler kwam met een oplossing door vijf standaard motoren van personenauto’s uit hun Plymouth-lijn te verwerken tot één unit. Zo kon de civiele industrie de militaire aanvullen. Met een ingenieuze tandwieloverbrenging werden vijf 4.12 liter zescilinder zijklepmotoren (flatheads) op een centrale uitgaande (kruk)as gemonteerd. Het uiteindelijke resultaat voor productie was een zware (2384 kg), maar redelijk compacte 20.6 liter dertigcilinder motor waar 470 pk bij 2700 tpm uit kwam.
Ondanks de complexiteit bleek de eggbeater een betrouwbare, relatief zuinige motor. Zo’n 7500 exemplaren vonden hun weg achterin M3 Lee/Grant en M4A4 Sherman tanks. Naast de Russen waren het vooral de Britten die tanks met eggbeaters kregen. Britten koesteren het excentrieke, en motoren vormen daar geen uitzondering op. Hun meneer Napier draaide ook graag rijen cilinders raar in elkaar.
Eggbeater (foto: allpar.com)
Sherman tanks deden het sowieso met ‘geklutste’ motoren. Als het niet eigenlijk voor in de vliegtuigen was*, was het wel iets anders bij elkaar geroerds. Naast de Chrysler eggbeater reed er een tweede multiblok in de Sherman. Nu van General Motors. Hun Detroit Diesel 6046 bestond uit een samenbouw van twee 6-71 tweetakt diesels. Een duo goed voor 410 pk bij 2900 tpm. De 6-71 kreeg eveneens zeebenen. Duizenden Higgins LCVP’s (landingsvaartuigen) kropen er met 10-12 knopen mee van en naar invasiestranden.
Het klutsen met de 71-serie motorenlijn gaat tot op de dag van vandaag door. De basis blijft een motor waarvan elke cilinder een inhoud heeft van nominaal 71 cubic inches (feitelijk 70.93 ci = 1162.4 cc). De cilinders kunnen in lijn of V-opstelling worden samengesteld. Van eencilinder uitvoeringen tot V24 versies. Na WOII werd de familie uitgebreid met andere series in soortgelijke variabele configuraties. Eén in olive drab, de M113, werd groot met de 6V53(T) nazaat van de 71-serie (M113 productie: 80.000+). Ook de YPR-765 familie van onze krijgsmacht deed het met een 6V53 versie (5.2 liter V6 turbodiesel van 275 pk bij 2800 tpm).
‘Tanken’ op eieren
Chinezen doen het al eeuwen. Een ei breken, de witgele kwak laten drogen in de zon en dan de grond in. Doen ze ook met hele eieren. Duizend jaar gerijpt schijnt het lekkerste te zijn. In de dertiger jaren van de vorige eeuw begon ene Albert Grant (niet van die tank) geïmporteerd vloeibaar eimengsel uit China te drogen in de Albert Grant and Co fabriek in Singapore. Er leven niet veel mensen meer om te vertellen hoe smakelijk hun powdered egg eindproduct was. Of hier een oorzakelijk verband tussen bestaat is onbekend.
Instant eismurrie vergelijking. Overigens kende ook de Sherman een makkelijke versie, de M4A3E8 Easy Eight. (foto: topfoodstoragereviews.com)
Toen de Tweede Wereldoorlog naderde verplaatste het bedrijf de productie naar Argentinië. Nadat de oorlog uitbrak werden gedroogde eieren in een of andere vorm breed geproduceerd. Het werd met name verwerkt in Amerikaanse legerrantsoenen (K– en C-rations). Waar, laten we zeggen, niet elke GI in verrukking van raakte.
In Groot-Brittannië vormden powdered eggs of producten hiermee een aanvulling op de karige rantsoenen voor burgers. Meestal schrijf je dan ‘welkome aanvulling’, maar (zelfs) de Britten slikten het vaak kokhalzend weg. Wat wel iets zegt daar Britten zoals bekend gulzig allerhande gorigheid naar binnen schuiven. Bijvoorbeeld witte bonen in tomatensaus op toast. En dat liefst ‘s morgens. Hun familie in Schotland eet zelfs *censuur* waarbij de *censuur* mee wordt gekookt. Maar, powdered eggs vonden vele Britten, inclusief Schotten, niet te vreten. Gelukkig kregen hun soldaten meestal iets anders.
Zij bleven tevreden hun blikken bully beef leeglepelen (corned beef). Als dat hun strot uit kwam, zeker als er geen thee bij werd geschonken, draaiden ze een blik spam open. Beating eggs achterin je Sherman overwin je Rommels mee, gedroogd en vergruisd in je maag rammelt het nederlagen. Daar ga je Duits van spreken. En hadden we het nu zoals zij over eipulver.
* De meest gebruikte motor voor de Sherman was de 18 liter Ford GAA. Een all-alu V8 DOHC motor waar 450-525 pk bij 2800 tpm uit kwam. Afgeleid van een twaalcilinder ontwerp voor vliegtuigen.
