De komkommertijd is min of meer aangebroken, maar toch stuitte ik afgelopen week op een aantal curieuze mediamomenten. De terugkeer van schrijver Adri van der Heijden was daar geen van. In de laatste College Tour toonde hij zich hoogdravend en zelfingenomen als vanouds. Hij deed gewichtig over zelfverzonnen woorden, over de tot literatuur omgetoverde rouw om zijn verongelukte zoon, en vooral over zijn drie jaar als kluizenaar. Het was een zorgvuldig geplande re-integratie, namelijk een optreden op de sterfdag van zijn Tonio. Integriteit is blijkbaar te regisseren.
Nee dan Paul de Leeuw. Weer. Het quizelement ‘De Kwis’ in zijn Langs de Leeuw wordt verzorgd door een groepje cabaretiers dat niet zo bijster grappig is. In een parodie op het songfestival kwam een delegatie van Engeland in beeld. Twee knaapjes waren verkleed als de moslimradicalen die in Woolwich de keel van een militair hebben doorgesneden. Inclusief bebloede slagersmessen. Blijkbaar vinden ze dat bij de VARA geen enkel probleem: grappen maken over een semi-onthoofde Brit die nog niet eens is begraven.
Als je dan toch besluit zo ver te gaan, doe dan grappig. Maar de hele ‘grap’ bestond slechts uit het tonen van die twee mannetjes. In zo’n gezellige show moet daar natuurlijk besmuikt maar smakelijk om gelachen worden, dat deed iedereen dan ook. Ik zal hier niet betogen dat zoiets niet mag. Ethisch is anders, maar enfin. Veel interessanter is de vraag wat de motivatie is om die grap te maken.
Mensen zijn natuurlijk pervers, en cabaretiers al helemaal, maar naar ik aanneem niet zo verdorven dat ze de beestachtige moord op een jongen van 25 hilarisch vinden. Dat ze in een redactioneel overleg elkaar op de schouder sloegen, roepend ‘Man! Heb je het gehoord van die slachtpartij? Ze bleven maar inhakken op zijn keel; helemaal aan flarden geslacht die jongen. En bloeden dat ie deed. Om je te bescheuren!’, waarna ze de tranen van zoveel lachwekkendheid schuddebuikend uit hun ogen pinkten. Dus waarom dan wel, dat ‘grapje’?
In een reactie aan RTL Boulevard hebben de makers van De Kwis laten weten:
‘De aanslag in Engeland was schokkend en is een menselijk drama. Dat is […] ook de mening van de VARA, van Paul de Leeuw en van ons als makers van “de Kwis”.
Iedereen verwerkt gevoelens die tragedies als deze oproepen op zijn eigen manier. Cabaretiers zullen lastige emoties het liefst te lijf gaan door er grappen over te maken. Vaak werkt dat goed. Een belangrijke functie van humor is juist dat het een uitlaatklep vormt.’
Aha! Dus de cabaretiers ervoeren ‘lastige emoties’. Het grapje was dus slechts ‘een uitlaatklep’. Bovendien een ontzettend praktische.
Geinig genoeg stond diezelfde aflevering in het teken van het bezoek van De Leeuw aan Syrische vluchtelingen. Ik kan me zo voorstellen dat dit ook een hele hoop lastige emoties oproept. Dus vandaar ook al die grappen over de moordpartijen van Assad. Oh wacht, toch niet? Roept dat dan geen lastige emoties op? Het lijkt me van wel, dus die lastige emoties-theorie is bij dezen lulkoek.
Het is waarschijnlijker dat het simpelweg niet past in het linkse profiel van de VARA om grapjes te maken over islamitische geweldsslachtoffers. Dat doen ze namelijk niet, nooit. En terecht. Waarom zou iemand zich daar vrolijk over maken? Maar blijkbaar kan het wel als het slachtoffer een Britse militair is. Of een Nederlands politicus.
Dat zegt veel, heel veel over de cabaretiers in kwestie, en ook over VARA. De uitlaatklep voor lastige emoties opent zich daar alleen in ideologisch-wenselijke gevallen.
