Nederland bekleedt sinds 1 januari het voorzitterschap van de Europese Unie. Op een bijzonder moment. Europa is, door de toegenomen onenigheid tussen de lidstaten, verdeeld en dus verzwakt. De samenwerking staat onder druk. Was er eerst de financiële crisis en de spanning over Griekenland, nu is het de stroom vluchtelingen uit met name Syrië. Met mede daardoor de ontwikkelingen in Polen en Hongarije. Met – nog opmerkelijker: die in Denemarken, Noorwegen en Zweden. Sinds kort is zichtbaar dat vooral Noorwegen – meldt de nieuwe minister van Migratie en Integratie – zich gaat omvormen tot “één van de landen met het hardste asielbeleid” van Europa. Wie had dat verwacht?
Ook in het oude Europa van de zes lidstaten neemt de verdeeldheid en dus spanning over het asielbeleid toe. Kijk naar Frankrijk, waar de partij van de familie Le Pen veel Fransen achter zich krijgt. Naar Duitsland, waar Kanselier Merkel op een congres van haar partij wordt toegejuicht, maar ook waar minister Schauble en zusterpartij CSU andere opvattingen hebben. Naar ons land, waar de partij van Wilders hoog scoort in de peilingen en de twee regeringspartijen onderling verdeeld zijn.
Trouw schreef zaterdag het onbegrijpelijk en teleurstellend te vinden dat premier Rutte geen sprankje Europese bezieling wenst te leggen in het Nederlandse voorzitterschap. Makkelijk opgeschreven, want hoe moet je bevlogen spreken over het Europa van nu? Zit ons volk daar op te wachten?
Ik raad zo’n benadering sterk af. “De Nederlander is bang voor de grote boze wereld”, kopte NRC Handelsblad eind vorig jaar. De krant besprak het pas verschenen rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau.
Het SCP beschrijft de gevoelens van onze bevolking loepzuiver. Zo’n 70 procent van ons vindt dat ons land door de immigratie en open grenzen te veel van zijn eigenheid gaat verliezen. Verdringing en verlies van de eigen cultuur. Vooral de lager opgeleiden, maar ook steeds meer degenen die zich rekenen tot de middengroepen, vinden dat het in ons land “de verkeerde kant opgaat”.
Het voorzitterschap van de Europese Unie heeft niet veel macht. Wel kan het bijdragen aan het elkaar vinden en het overbruggen van tegenstellingen. Denk aan het zeker stellen van de buitengrenzen van Europa en het verbeteren van de opvang van vluchtelingen in de regio waar zij vandaan komen. Concrete maatregelen dus, waarmee Europa kan laten zien dat het wat doet aan die zorgen die er zijn. Geen bewogen bewoordingen, maar beleid dat werkt.
Het Nederlands voorzitterschap kan en moet zichzelf ook sterk maken voor het binnenboord houden van Groot-Brittannië in de Europese Unie. Een groot Nederlands belang overigens.
Dat de premier bij dit alles ook nog te maken heeft met zijn coalitie van VVD en PvdA die verdeeld is en dat ook naar buiten brengt, de tegenstellingen zelfs aanblaast, maakt het alleen maar moeilijker.
