Zonder extra bezuinigingen lukt het Nederland niet het begrotingstekort volgend jaar terug te dringen tot onder de Europese norm van 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het tekort loopt juist op, van 3,5 procent dit jaar naar 3,9 procent in 2014. Ook in 2015 blijft het tekort met 3,4 procent boven de EU-norm.
Dat voorspelt De Nederlandsche Bank (DNB) in een rapport dat maandag is gepubliceerd. Het tekort stijgt niet alleen als gevolg van de slechte economische ontwikkelingen, maar ook doordat de overheid structureel meer geld uitgeeft dan er binnenkomt.
Daardoor is de Europese limiet op het begrotingstekort “buiten beeld'” geraakt, aldus DNB-directeur Job Swank in een toelichting.
Om volgend jaar toch aan de EU-norm te voldoen, moet het kabinet tussen de 6 en 8 miljard aan extra bezuinigingen en lastenverzwaringen doorvoeren.
Dat raakt wel weer direct het economisch herstel, dat DNB voor volgend jaar bij ongewijzigd beleid op 0,5 procent inschat, na een verwachte krimp van 0,8 procent dit jaar. “Je hoopt dan op een klein plusje” erkent Swank.
In 2015 trekt de groei volgens DNB verder aan tot 1,1 procent in 2015. Daarbij is de centrale bank er wel van uitgegaan dat het premiegeld dat vrijvalt door de voorgenomen verlaging van de belastingvrije pensioenopbouw, in ieder geval deels wordt gebruikt om de koopkracht te verbeteren.
Ook zijn bezuinigingen op de langdurige zorg ingecalculeerd.
“Van een stevig conjunctureel herstel is voorlopig geen sprake” schrijft DNB. Dat komt mede doordat huishoudens, banken, pensioenfondsen en de overheid moeten bezuinigen om hun verslechterde financiële balansen te repareren. Daardoor heeft de economie moeite om uit de laagconjunctuur te komen.
DNB verwacht dat de werkloosheid voorlopig nog blijft stijgen. De piek wordt naar verwachting halverwege volgend jaar bereikt. Dan zit 7,2 procent van de beroepsbevolking zonder werk, volgens de ramingen van DNB. Nu is dat volgens de rekenmethode van de VN-arbeidsorganisatie ILO 6,5 procent.
Het ministerie van Financiën laat in een reactie weten: “We nemen er kennis van. Het kabinet neemt besluiten naar aanleiding van de cijfers die het Centraal Planbureau (CPB) in augustus presenteert.”
CDA-Tweede Kamerlid Eddy van Hijum: “Deze cijfers wijzen op een dramatische verslechtering. Het kabinet ging in navolging van het Centraal Planbureau nog uit van een tekort van 3,6 procent in 2014, DNB van 3,9 procent. De economie is duidelijk nog niet uit het dal. De peptalk van premier Rutte van ‘koop een huis, koop een auto’ heeft niet geholpen. Het kabinet moet nu snel met een voorstel komen om het tekort omlaag te brengen. Als het tot augustus wacht, blijft er weinig anders over dan een nieuwe lastenverzwaring. Het argument van Rutte dat kabinetten al sinds 1815 pas in augustus de begroting voor het jaar erop maken, is onzin. Al sinds jaar en dag wordt in het voorjaar over de hoofdlijnen besloten.”
Arnold Merkies, SP: “In heel korte tijd is de situatie weer verslechterd. Er is een enorm gebrek aan vertrouwen. Dat bezuinigingsfetisjisme werkt averechts, het levert juist minder op, door deuken in het vertrouwen. Bezuinigingen moeten ook niet als een Zwaard van Damocles boven het hoofd blijven hangen. We moeten met een investeringsagenda uit het slop zien te komen.”
PVV-leider Geert Wilders: “6 tot 8 miljard extra bezuinigen? Rutte breekt Nederland af. Wat Nederland nodig heeft, is belastingverlaging, belastingverlaging en belastingverlaging!”
GroenLinks, Jesse Klaver: “Iedere keer dat we nieuwe cijfers krijgen over de economie vallen ze weer slechter uit dan verwacht. Het is duidelijk dat er met het huidige kabinetsbeleid geen einde aan de crisis komt. We hebben nu geen extra lastenverzwaringen en bezuinigingen nodig, maar gerichte investeringen om de economie weer aan de praat te krijgen, banen te creëren en de omslag naar een moderne duurzame economie te maken.”
SGP-leider Kees van der Staaij: “Opnieuw sombere cijfers DNB. Uitdaging: Financiën gezonder maken zonder dat economie zieker wordt. Vooral kijken naar uitgaven overheid/EU.”
D66, Wouter Koolmees: “Het kabinet moet snel maatregelen nemen om te voorkomen dat Nederland zijn geloofwaardigheid verliest. Ik maak me zorgen over het uitstelgedrag van het kabinet. Onzekerheid is slecht voor het vertrouwen van mensen. Rutte riep mensen op om grote uitgaven te doen, maar dat is een loze oproep als je zelf niet duidelijk bent over je beleid. Uitstel van maatregelen leidt uiteindelijk tot veel meer belastingen. Daarvan zegt niet alleen D66, maar ook DNB dat dat onverstandig is.”
VVD-Kamerlid Mark Harbers: “De ramingen van DNB liggen in lijn met de verwachtingen, we wisten dat 2013 een moeilijk jaar zou zijn. Het economisch herstel laat langer op zich wachten. Daardoor loopt het begrotingstekort ook minder snel terug dan wenselijk is. Deze ontwikkeling toont nogmaals de noodzaak aan om door te gaan met het op orde brengen van de overheidsfinanciën. De 6 tot 8 miljard aanvullende bezuinigingen waar DNB naar verwijst, komt overeen met de eerdere cijfers van de Europese Commissie. Het is aan het kabinet om bij Prinsjesdag een sluitende begroting voor 2014 te presenteren die voldoet aan de afspraken in het regeerakkoord. De VVD wacht dat af.”
ChristenUnie, Tweede Kamerlid Carola Schouten: ,,De cijfers van DNB laten aan duidelijkheid niets te wensen over: het kabinet mag de kop niet langer in het zand stekken, maar moet nu echt zelf de handschoen oppakken en de regie nemen bij het invullen van deze grote bezuinigingsopgave. Wachten tot augustus is onverantwoord.”
Anp
