Gisteren kwam de Europese Commissie naar Nederland. Niemand weet wat de Commissie precies kwam doen, behalve “allerlei EU-thema’s bespreken”. Het is niet duidelijk welke onderwerpen er besproken werden, wie er precies het woord voerden, welke meningsverschillen er naar voren kwamen, of er consensus over sommige thema’s was en welke vervolgmaatregelen er afgesproken werden. Welkom in de EU, waar politici het liefst achter gesloten deuren praten want al die openbaarheid, dat is maar lastig. Zelfs met Nederlandse Kamerleden.
In de ochtend praatte de Europese Commissie met het kabinet. Er was een korte persconferentie waarbij nauwelijks ruimte was voor vragen. Geen ideale manier om erachter te komen wat de Europese Commissie met het kabinet bespreekt. Zowel Juncker, Timmermans als Rutte kunnen een PR-verhaal houden over de gesprekken, maar de aanwezige journalisten kunnen deze niet of nauwelijks op waarheid controleren. Er komt dus altijd een verhaal uit waar de betrokkenen zich geen buil aan kunnen vallen.
De traditie in Nederland is transparantie, in de EU beslotenheid. We weten niet wat de Europese Commissie bekokstooft en hoe, maar dat weten we van de Europese Raad ook niet, waar Nederland momenteel voorzitter van is. In die instelling onderhandelen ambtenaren, ambassadeurs, ministers en regeringsleiders van 28 landen over EU-regels. De essentie is dat deze gesprekken allen achter gesloten deuren plaatsvinden en dat we alleen te weten komen wat de eindbeslissingen zijn, niet hoe die beslissingen tot stand kwamen. Transparantie is er gewoonweg niet.
Transparantie is nooit de norm in Europa, maar niemand schrijft dat op. En zo kan het zijn dat er een discussie ontstaat over de bijeenkomst van de Europese Commissie met de fractieleiders van de Eerste en Tweede Kamer. Die is niet per definitie openbaar: deze was gisteren besloten. Zeer ongewenst in het Nederlandse systeem, maar zeer gewoon in het Europese. Het feit dat de Tweede en Eerste Kamer zelf besloten dat het niet openbaar was, laat zien hoe goed zij naar de pijpen van de EU dansen: zij stellen nauwelijks kritische vragen over het totale gebrek aan transparantie.
De Europese Commissie was verbaasd niet in het openbaar te vergaderen met de fractievoorzitters. De fractieleiders vonden dat ze op deze manier een opener gesprek konden hebben met de Commissieleden. Hier blijkt het diepe begrip in Den Haag voor de manier van werken binnen de EU: dit is namelijk altijd de reden om besloten te vergaderen. Fracties in het Europees Parlement, de Europese Raad en de Europese Commissie kunnen onderling inderdaad heel makkelijk zaken doen als er niets naar buiten komt. Pottenkijkers verstoren dat proces. Bah.
De Europese Commissie liegt geen woord als ze zegt dat ze gisteren meer openbaarheid wilde. Openbaarheid zou alleen betekenen dat de Commissie niet het achterste van haar tong zou laten zien. Openbaarheid is voor hen dus prima want dan vertellen de Commissarissen gewoon niets aan de fractievoorzitters. Dat konden ze nu in alle beslotenheid wel. De fractievoorzitters wisten dat er zonder beslotenheid geen zinvol gesprek mogelijk was. En zo vergaderde iedereen toch maar achter gesloten deuren en niemand die klaagde.
Kennelijk is het voor de fractievoorzitters geen probleem dat ongeveer het hele voorzitterschap voor beide Kamers oncontroleerbaar is.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
