Een internationale alliantie van maatschappelijke organisaties en personen roept de Raad van Europa in een petitie op om een diepgaand onderzoek te starten naar het afnemen en opslaan van biometrische gegevens door lidstaten. Overheden eisen in toenemende mate biometrische gegevens (met name vingerafdrukken en gezichtsscans) van mensen op. Deze persoonsgegevens worden opgeslagen op contactloze ‘RFID’-chips in paspoorten en/of identiteitskaarten. Sommige landen, zoals Nederland, Frankrijk en Lithouwen, gaan nog verder en slaan deze zelfs op in databanken.
De alliantie van meer dan 80 ondertekenaars heeft Secretaris-Generaal Thorbjørn Jagland van de Raad van Europa schriftelijk verzocht om de betrokken landen zo spoedig mogelijk om uitleg te vragen of hun wetgeving over dit onderwerp overeenstemt met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en de uitspraken van het Europees Hof voor de Mensenrechten. De secretaris-generaal heeft deze bevoegdheid op grond van artkel 52 EVRM.
Lappendeken
In de petitie naar Straatsburg stelt de alliantie: “Het is van vitaal belang om een overzicht te krijgen van de ‘lappendeken’ van verschillende nationale wetten, die dit gevoelige en belangrijke onderwerp reguleren. Er dient een diepgaand onderzoek te worden ingesteld of de mensenrechtengaranties en criteria met betrekking tot de noodzaak (evenredigheid, subsidiariteit en veiligheidsgaranties) die het EVRM eist, ook inderdaad worden gerespecteerd.” In een recent rapport (zie C5) van diezelfde Raad van Europa wordt dit sterk betwijfeld (PDF). Onder de rechten die in het geding zijn, vallen het recht op humane behandeling (art. 3 EVRM), veiligheid (art. 5), een eerlijk proces (art. 6, onschuldpresumptie en verbod op zelf-incriminatie), lichamelijke integriteit en familie- en privéleven (art. 8, privacy), effectieve nationale rechtsmiddelen (art. 13), het verbod op discriminatie (art. 14) en het recht om je land te verlaten (art. 2 Protocol 4).
“Artikel 52 wijst duidelijk de Secretaris-Generaal van de Raad van Europa aan als beschermer van de fundamentele rechten die in gevaar komen door deze handelwijze. Wij benadrukken dat nationale biometrie-regelgeving (vaak in combinatie met andere wetten) niet mag leiden tot ‘het om zeep helpen van de democratie onder het mom van het verdedigen ervan’”, waarschuwt de alliantie. “In een democratische samenleving vormt de afname en opslag van biometrische gegevens van een hele bevolking een onevenredige en ook om andere redenen onnodige inbreuk. Niet alleen op de privacy maar ook op andere rechten, zoals de onschuldpresumptie, die worden beschermd door het Europees Verdrag. Daarom heeft het Verenigd Koninkrijk onlangs de afname van vingerafdrukken van burgers stopgezet. Toch leggen nog veel landen graag vingerafdrukken van een bevolking(sgroep) vast, terwijl die niet wordt verdacht van strafbare feiten. Bovendien vergroot deze handelwijze juist de kans op identiteitsfraude”, benadrukt Simon Davies van Privacy International. Deze organisatie coördineerde het online petitie-inititatief.
Ondertekenaars
Tot de ondertekenaars behoren met name beschermers van digitale-, burger- en mensenrechten, media, juridische en medische organisaties, wetenschappers, politici en slachtoffers zonder paspoort vanwege bezwaren tegen de afgifte en opslag van hun biometrische gegevens. In Nederland wordt de petitie onder meer ondersteund door het Platform Bescherming Burgerrechten (en zijn leden Bits of Freedom, DeVrijePsych, het Humanistisch Verbond, KDVP, Meldpunt Misbruik Identificatieplicht, Ouders Online, Privacy First en Vereniging Vrijbit), ICT Recht, Het Nieuwe Rijk, PrivacyBarometer, Privacy Nieuws en Vrijschrift. Vanuit de politiek tekenden GroenLinks-senator Tineke Strik, Jonge Democraten, Piratenpartij, SP-fractie Zaanstad en D66-fractie Oldenzaal.
De petitietekst in het Nederlands en alle ondertekenaars staan hier onderaan online.
