Erg druk is het niet in academisch debatcentrum Spui 25 in Amsterdam. Donderdagavond wordt hier de oplossing van de eurocrisis gepresenteerd. Toch zit de zaal niet vol. Er zijn vooral ouderen aanwezig. Zou het komen omdat de organisator een eurofiele club is? Access Europe organiseert drie debatten in Spui 25 over allerlei EU-thema’s. Dit is de eerste. Access Europe blijkt een clubje binnen de twee Amsterdamse universiteiten UvA en VU om eurofiele activiteiten onder de aandacht te brengen. Van euroscepsis is hier in ieder geval niets te merken.
Henrik Enderlein is erg belangrijk voor het eurodebat, vertelt een ongedefinieerde man met een baard. Hij leidt het debat in. Enderlein praat met allerlei mensen over de euro, leren we. Enderlein neemt het woord en doet alsof het onderwerp van vandaag heel belangrijk is en dat de zaalvulling dit aantoont, terwijl de zaal eerder suggereert dat het onderwerp geen enkele importantie heeft. Enderlein grapt dat hij ooit van Wim Duisenberg te horen kreeg dat de euro langer zou voortbestaan dan Enderlein zelf. Sinds enige tijd maakt hij zich daarom zorgen over zijn gezondheid.
De essentie van Enderleins verhaal is dat de euro in de huidige vorm geen nieuwe economische crisis zal overleven. In de EU heerst moeheid over deze discussie, terwijl die nu juist gevoerd moet worden. Enderlein wil het probleem in de brede context zien: het idee is vaak dat er oorlog was, dat er meer Europese integratie kwam en toen de euro. In de toekomst is er in dit beeld politieke integratie en als gevolg daarvan vrede op het Europese continent. De euro is dus geen doel op zich maar een stap in een veel langer proces.
Voor de interne markt was de euro nodig, meldt Enderlein. Competitieve devaluaties maakten de interne markt kapot. Daarom kwam er een Europese Monetaire Unie (EMU) maar die is eigenlijk alleen monetair en niet economisch. Het monetaire beleid is het gemiddelde van wat EU-landen nodig hebben en dus is het voor geen enkel land ideaal. Sommige landen groeien door dit beleid te hard, anderen hebben er juist last van. Landen gaan door de EMU van elkaar verschillen in plaats van dat ze naar elkaar toegroeien.
De EMU zit met een dilemma. In de EU wil men drie zaken: nationaal economisch beleid, geen morele chantage (andere lidstaten moeten voor Griekse schulden betalen) en crisispreventie. Dit gaat echter niet samen. Men moet een van deze drie zaken opgeven. In de situatie voor de crisis was er geen crisispreventie maar er was wel nationaal beleid en geen chantage onderling. Als men nationaal economisch beleid opoffert en crisispreventie regelt, is er geen chantage meer. Dat heet federalisme. Op dit moment is de situatie anders: er is chantage van landen onderling die nationaal beleid voeren, maar die chantage is ook een vorm van crisispreventie. Dit heet een transferunie.
Een politieke unie wordt vaak als oplossing genoemd, maar die oplossing bevalt Enderlein niet: deze is onmogelijk omdat de culturen binnen de lidstaten te veel verschillen. De euro moet volgens hem gered worden met zo min mogelijk ingrepen. Dit betekent volgens Enderlein: de interne markt moet worden afgemaakt (waaronder de dienstenmarkt), er moet een fonds komen waarmee schokken tijdelijk kunnen worden opgevangen, er moet een Europese minister van financiën komen en de bankenunie moet worden afgemaakt.
Telegraaf-journalist Martin Visser mag reageren. Hij legt meteen de vinger op de zere plek: Enderlein doet alsof dit kleine stapjes zijn die de eurozone op een acceptabele manier redden, maar het zijn juist hele grote stappen waar geen draagvlak voor is. Zo zien we hoe eurofielen werken: zij doen alsof het beste van twee werelden binnen handbereik ligt: weinig soevereiniteit aan Brussel afslaan en de euro redden. In werkelijkheid is dit een mooi verpakte eurofiele oplossing om Brussel veel meer macht te geven. Zonder pijn de euro gezond maken gaat niet.
De onbekende man met de baard sluit af. Hij is blij dat er hier bij Spui 25 debatten gevoerd kunnen worden die nooit worden gevoerd. Zo zien we maar weer hoe het Forum voor Democratie van Thierry Baudet aan een echte universiteit wordt aangeslagen. Daar is dit verhaal immers al meerdere keren verteld. Eurofielen weten dus niet waar eurosceptici over debatteren, maar ze zijn het onderling inmiddels wel eens: de euro redt het in de huidige vorm niet.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
