De problemen waar onze planeet voor staat, zijn te groot om op te lossen. De mensheid zal in totale anarchie ten ondergaan, zo verwacht Stephen Emmott. Hij is een wetenschapper met een bijzondere opdracht. Emmott is Head of Computational Research bij Microsoft, en daarmee verantwoordelijk voor het wetenschappelijk onderzoek dat door Microsoft wordt gefinancierd.
Speciaal daarvoor is er een uniek laboratorium opgezet in Cambridge (UK). Daarin is alleen plaats is voor geniale onderzoekers, uit de meest uiteenlopende onderzoeksgebieden. Het onderzoek dat daar plaatsvindt loopt van ‘moleculaire biologie, immunologie en neurowetenschappen, tot aan plantbiologie, klimatologie, biogeochemie, terriene en mariene ecologie en conservatiebiologie, en nieuwe onderzoeksgebieden als programming life en kunstmatige fotosynthese.’ Zo staat te lezen in 10 Billion, het boekje waarin Emmott zijn visie op de toekomst geeft. Je zou verwachten dat deze academische hutspot ergens naar smaakt. Een dergelijke uniek, overvloedig gefinancierd en breed opgezet lab moet toch wel tot hoopvolle wetenschappelijke resultaten leiden. Welnu, dat boekje kan niet pessimistischer. We gaan er aan. We gaan kapot.
Emmott vertelt natuurlijk niks nieuws. Hij herhaalt wat velen vóór hem al zo vaak hebben gezegd. Met z’n allen putten we de aarde in recordtempo uit. Nog een paar decennia zo doorgaan, en we zitten straks met z’n tien miljarden (waarschijnlijk nog veel meer) te verhongeren op een kale, uitgewoonde, snikhete planeet. En daar is eigenlijk geen ontkomen aan want alle pogingen om deze ontwikkeling te keren zijn ófwel volstrekt onvoldoende, of we moeten koudweg vaststellen dat ze veel te laat zullen komen. Niets, werkelijk niets waar de Groene beweging warm voor loopt, kan bij Emmott genade vinden. Alternatieve energiebronnen komen veel te traag op gang, of maken zélf op onverantwoorde wijze gebruik van zeldzame grondstoffen. Dankzij klimaatverandering kunnen regeringen en oliemaatschappijen straks naar olie boren in de ooit onbereikbare noord- en zuidpoolgebieden. Ook aan die verslaving zal dus geen einde komen. ‘Zuinige’ auto’s zijn nog steeds hoogst schadelijk voor onze planeet, zoet water uit zeewater winnen vreet energie – en ga zo maar door. Bovendien worden alle zwakke pogingen om verstandiger met grondstoffen om te gaan volkomen te niet gedaan door de groei van de wereldbevolking de komende decennia, tot tien, twintig miljard hongerige magen die straks allemaal ‘recht’ hebben op een stukje vlees. De komende eeuw wordt de eeuw van de grote economische en ecologische crash, van mondiale voedseltekorten, van massale hongertochten richting de krimpende gematigde zones, dwars door continenten, en van opstanden en oorlogen om water en grond. We staan aan de vooravond van de totale anarchie.
Aangezien de technologie ons niet kan redden, of geheid te laat zal komen, is er volgens Emmott maar één uitweg: een mentaliteitsverandering. We moeten minder consumeren. Emmott: ‘A lot less. Radically less.’ Regeringen en het bedrijfsleven zouden daartoe de aanzet moeten geven. Emmott: ‘Do I think that will happen? No.’ En hij verwacht ook niet dat de burger, los van overheidsdwang, ooit zijn individuele verantwoordelijkheid zal nemen en zijn consumptiepatroon zal veranderen. Emmott besluit zijn boekje botweg als volgt:
We urgently need to do – and I mean actually do – something radical to avert a global catastrophe. But I don’t think we will.
I think we’re fucked.
I asked one of the most rational, brightest scientists I know – a scientist working in this area, a young scientist, a scientist in my lab – if there was just one thing he had to do about the situation we face, what would it be?
His reply?
‘Teach my son how to use a gun.’
Als ergens de hoop op een betere toekomst in leven kan worden gehouden, dan is het onder wetenschappers die geselecteerd zijn op basis van hun denkkracht, en bijeengebracht in een uniek laboratorium dat bedoeld is om die immense problemen te begrijpen, en oplossingen aan te dragen. En dat alles betaald door Microsoft, een bedrijf dat heeft bewezen dat je de wereld kúnt veranderen (en waarvan de oprichter nu honderden miljoenen uitgeeft aan goede doelen). Maar nee. Wetenschappers staan over het algemeen bekend als uiterst zelfverzekerde rasoptimisten (eigenschappen die in die tak van sport goed van pas komen), maar die tijd is blijkbaar voorbij. Ze zijn, als het de aarde gaat, inmiddels net zo depressief als de eerste de beste grimmig scheef gegroeide opa, of zo’n grondig verzuurde vegetariër. Emmott kreeg al het geld dat hij nodig had om de wereldproblemen aan te pakken. En hij heeft ontdekt dat de wetenschap niks kan uitrichten. Dat de enige oplossing is dat de mens zichzelf opnieuw uitvindt – maar dat het toch een stuk waarschijnlijker is dat we de komende eeuw gewoon lachend, zuipend, strompelend en moordend onze ondergang tegemoet gaan.
Ach, als het toch moet, is dat misschien maar beter ook.
Stephen Emmott, 10 Billion. Penguin Books, 200 blz. Iets van 5 euro (met veel wit en veel te grote grafieken – je leest het in een kwartiertje uit).
