Voor zijn aftreden als staatshoofd sprak Fidel een groot aantal uren met Ignacio Ramonet. Die gesprekken werden vastgelegd in het boek Cien horas con Fidel (honderd uren met Fidel). Ramonet is een Spaanse journalist die in Frankrijk woont en werkt. Hij was lange tijd hoofdredacteur van het maandblad Le monde diplomatique.
In januari van dit jaar sprak hij op een internationaal symposium dat in het kader van de geboortedag van José Martí in Havana plaatsvond. In het Palacio de las Convenciones, hetzelfde gebouw waarin ook de Cubaanse volksvertegenwoordigers vergaderen, maar waarin bijvoorbeeld ook de Nederlandse Tanja Nijmeijer als afgevaardigde van de FARC deelneemt aan de onderhandelingen met de Colombiaanse regering. In die zin is het Palacio niet alleen een open gebouw maar ook een multifunctioneel gebouw.
Ramonet sprak op dat symposium over José Martí als journalist en over zowel diens visie als over zijn eigen visie op plaats en betekenis van de journalistiek. Een visie waarvan veel terug valt te vinden in zijn boek La tyrannie de la communication.
Gloedvol en gepassioneerd belichtte hij de ethische kant van het vak en ging in op de verantwoordelijkheid van de journalistiek waar het gaat om onderzoek en weerwoord. De journalist wordt nog altijd gezien als de luis in de pels maar in de geschreven pers wordt hij heden ten dage almaar meer uitgekleed tot een rondbazuiner van commerciële belangen, tot het bijdehandje van advertisement en entertainment.
Ramonet brak een lans voor kritische interventie. Maar daar zat ook net de angel. Er bestaan in Havana drie dagbladen: Granma, Juventud Rebelde en Tribuna de la Habana. Wij zien in die periodieken veelal niet meer dan gecensureerde spreekbuizen van de regering, in naar de mond praters van Fidel en Raúl. Maar ze bieden meer. En zeker: ook lezersbrieven met kritiek.
Daarnaast zijn er de kritische bloggers zoals – de bekendste – Yoani Sánchez. En bijvoorbeeld de dissidenten waarvan er in een golf van publiciteit in 2010 en 2011 een aantal werden vrijgelaten. Veelal werden ze het land uitgezet waarna het erop leek dat zij ook in en door het vrije Westen monddood werden gemaakt.
Maar over die kritische stemmen sprak Ramonet geen woord. Noch sprak hij over het fenomeen van onafhankelijke bibliotheken. Een gemiste kans.
Maar er is een herkansing dichter bij huis. Wie hem aan de tand wil voelen doet er goed aan om naar de manifiesta Che Presente in het Belgische Bredene-aan-Zee te gaan. Daar is hij op zaterdag 21 september te gast.
