De afgelopen 10 jaar heeft zich een fenomeen tot een economische machtsfactor ontwikkeld dat zijn weerga op onze wereldbol niet kent. Rating Agencies. Hoe heeft het zover kunnen komen?
In het verleden ontwikkelde de economische macht zich redelijk simpel. In en na de industriële revolutie (eind 18e eeuw begonnen) ontwikkelden diverse technologische bedrijven zich tot spelers van formaat (en uiteindelijk tot multinationale ondernemingen). Met het voortschrijden van de techniek ontwikkelde de (oorspronkelijk) bilaterale handel zich verder tot multilaterale wereldhandel. Ook in de handel ontstonden langzaam maar zeker wereldwijd dominante spelers.
Centrale banken werden na de invoering van de eerste gouden standaard (in 1816), maar meer nog na het loslaten van de volledige dekking van het papiergeld (in 1936) een machtspartij die de economie (mede) stuurde. En regeringen tenslotte konden in de tweede helft van de 20e eeuw ook steeds meer invloed uitoefenen op de economische ontwikkelingen via hun monetair beleid.
De ontwikkelingen in een notendop beschreven.
Nu de “moderne” geschiedenis.
In de laatste 50 jaar hebben speculanten (zowel puissant rijke individuen als commerciële organisaties) zich mede dankzij de globalisering kunnen ontwikkelen tot een economische macht met substantiële invloed op de wereldeconomie.
Speculanten bepalen al decennia mede de richting van prijsontwikkelingen: van olie, goud en andere edelmetalen; van grondstoffen; van voedsel. Speculanten beïnvloeden beurskoersen Met hun termijntransacties, shortposities en swaps is hun enige doel het behalen van korte termijn winst.
Dreigt er een misoogst bij graanproducenten? De huidige productie wordt gehamsterd en op voorraad gehouden om deze in tijden van kunstmatige tekorten tegen hoge(re) prijzen te verkopen. Graan wordt duurder. Sociale onrust in Europa? Via shortposities verkopen speculanten Euro’s om later goedkoper de shortpositie af te dekken. De Euro daalt in waarde.
De eerste nieuwe (ongewenste) machtsfactor is een onontkoombaar feit.
De huidige globalisering en daarbij nu ook de digitale revolutie, ontwikkelingen die de laatste 30 jaar nauw samenhangen, hadden echter verdergaande consequenties tot gevolg. Gebeurtenissen, kennis en meningen worden door vele partijen omgebouwd tot (brokken) informatie en door vele partijen met ieder zijn eigen invalshoek via internet verspreid.
Media hebben daarbij nu een verstrekkende invloed op het economisch sentiment. Dankzij mobiele apparatuur (laptop, tablet, smartphone) kunnen steeds meer nieuwe spelers 24/7 hun meningen geven. Eerst via de oude media (tv, radio, krant, weekblad) maar nu ook via de nieuwe media (publiekelijk: sites, social media, apps, blogs, youtube, tweets; onderling via skype, whatsapp, etc.).
Gevolg? Negatief nieuws gaat tegenwoordig als een “wave” de wereld door. Het is niet meer belangrijk of het feiten betreft; wat telt is hoeveel publicity gegenereerd wordt. We leven in de emotie maatschappij.
En dit is nu net spekkie voor het bekkie voor de Rating Agencies; de tweede nieuwe (ongewenste) machtsfactor. Breng slecht nieuws en de media zorgen wel voor wereldwijde verspreiding ervan.
Rating Agencies zijn de afgelopen 10 jaar vanuit een dienende en controlerende rol doorgeschoten in hun ontwikkeling tot een wereldwijd sturende, bepalende machtsfactor. Slechts 2 Amerikaanse instituten (S&P en Moody’s; elk een marktaandeel van ca. 40%), domineren de financiële markten en daarmee de economische ontwikkelingen.
Ze initiëren eventueel zelf hun onderzoeken naar bedrijven, landen en instanties. Ze communiceren de daaruit door henzelf getrokken conclusies en beïnvloeden daarmee welke rente een land moet betalen voor de financiering van hun schulden.
Wat een macht! En macht levert opdrachten op; levert omzet op.
Zie hier: 2 machtsfactoren welke onvoorstelbaar veel voordeel kunnen hebben bij samenwerking. Onrust en emotie levert beiden enorme winstmogelijkheden op. De media reageren wel. De economische markten reageren wel op de media. De klassieke partijen (staat, gemeenten, woningcorporaties, beleggingsfondsen, pensioenfondsen, bedrijven, etc.) doorzien de gewijzigde spelregels op de financiële markten onvoldoende. Herkennen de consequenties niet.
Dus: wat nu?
Het is de hoogste tijd om beperkende maatregelen te nemen. Om zorg te dragen dat niet een individueel belang gediend wordt, maar ons aller belang. Door mondiaal controle op Rating Agencies. Met verbetering en uniformering van procedures inzake onderzoek, rapportage en verspreiding. Met stabilisering van de rente, onder andere door bepaling van maximale ranges waarbinnen rente mag fluctueren. Met bestrijding van buitenproportionele speculatie.
Laten we de wereld wat mooier maken voor alle mensen. Want wie betaalt anders de rekening? Uiteindelijk altijd en alleen wij; via hogere belastingen, lagere pensioenen, hogere prijzen en meer werkeloosheid.
Paul Gieltjes is auteur van het blog The Smile of a Clown: thesmileofaclown.wordpress.com & thesmileofaclown.blogspot.com
