De grote held van het Energieakkoord, de Macher die het voor elkaar kreeg, is Sylvia Borren, directeur van Greenpeace. Althans, dat zegt ze zelf. Maar het akkoord is een farce, en Greenpeace is door Wientjes voor gek gezet. In een interview in de NRC van zaterdag vertelt Borren dat ze op een gegeven moment, toen het overleg weer eens lekker nergens over ging, een gesprek afdwong met VNO-baas Bernard Wientjes. Want ze wilde hem ‘in de ogen zien’. En tijdens dat gesprek zou ze hem een flink de oren hebben gewassen:
‘Ik heb op een gegeven moment frontaal de aanval geopend en hem uitgefoeterd. “Je bent niet verantwoordelijk bezig, niet voor Nederland en niet voor je eigen VNO-NCW. Jij snapt niet wat hier aan het gebeuren is. Het is allang bewezen wat klimaatverandering doet met onze aarde. Dit is geen spel, dit is bloedserieus. Het gaat om het leven zelf. Als directeur van Oxfam Novib heb ik hongersnoden gezien en overstromingen die het gevolg waren van klimaatverandering. Mensen en kinderen die gras aten. Dat gaat niet over later, dat gaat over NU!’
Dat was de doorbraak. Wientjes brak. De volgende dag stuurde hij haar een sms’je. En ze gingen uit eten. En toen, bij kaarslicht, hebben ze gezellig gepraat (Borren: ‘Het was een echte kennismaking’) en hebben ze elkaar beloofd dat ze niet van de onderhandelingstafel weg zouden lopen voordat er een akkoord was. Zo redde Sylvia Borren ons land. Om maar te zwijgen van het klimaat. En menige grasmat.
Het is een mooi sprookje, geknipt voor de afdeling ledenwerving van Greenpeace. Borren brengt Wientjes aan het wankelen met verhalen over hongersnood en gras eten. Veroorzaakt door klimaatverandering. Oxfam heeft wat dat laatste betreft een grote reputatie opgebouwd. Er hoeft maar een boom om te vallen, of de organisatie roept: klimaatverandering! Want bij Oxfam weten ze ook wel hoe je als milieuclub leden moet werven – door mensen een schuldgevoel aan te praten. Terwijl wetenschappers nog helemaal geen verband zien tussen dat soort rampen (die van alle tijden zijn) en klimaatverandering, slaat Borren de gevreesde Wientjes, de machtigste man van Nederland, om de oren met gras etende zwartjes. En dat is zijn schuld! Je ziet de man snotteren, stamelen, smeken: ach nee! Die arme zwartjes! En dat komt door ons, ondernemers! Sylvia, het spijt me zo! We moeten iets doen!
En ziet, er kwam een akkoord. De leden van Greenpeace mogen trots zijn op hun Borren, Die betalen nog wel een paar jaartjes extra.
Het akkoord kent meerdere winnaars. Ten eerste de SER, de organisatie die synoniem is met Poldermodel, maar die sinds de ondergang van de vakbonden irrelevant is geworden. De SER organiseerde dit circus, en hoopt daarmee te bewijzen dat het Poldermodel (en de SER zelf) nog toekomst heeft. Ten tweede minister Kamp, die dankzij de SER het land kon verblijven met een visie, een plan, voor een duurzame toekomst. Alleen, dat is het dus niet. En dat is vooral te danken aan de derde winnaar: Bernard Wientjes. Hij slaagde erin om het onderwerp duurzaam onschadelijk te maken, zonder dat de Nederlandse ondernemers daar iets voor hoeven te betalen. Er komt zoiets als een energiebelasting, maar om de industrie hiervoor schadeloos te stellen, is gelijk afgesproken dat de kolenbelasting verdwijnt. We hoeven niet te raden hoe de balans tussen die twee maatrgelen straks gaat uitvallen.
En de milieubeweging? Borren en haar borrelpraat? Die zijn de grote verliezers. Het hele Akkoord is dermate vaag, en zodanig aan voorwaarden verbonden, dat geen enkele doelstelling reëel genoemd kan worden. Er wordt een energietransitie beloofd, maar er wordt met geen woord gerept over wie dat gaat betalen. De afspraken over energiebesparing zijn niet meer dan wat getalletjes; de concrete invulling moet nog komen, heet dat – maar nu al heeft het ECN uitgerekend dat die getallen luchtfietserij zijn. Hetzelfde geldt voor veertien procent duurzame energie in 2020. Dat is wellicht haalbaar als alle gemeenten en provincies met ingang van heden al hun verzet tegen windmolens laten varen. En die verdere groei tot 2050 is alleen mogelijk als we de Noordzee vol zetten met windmolens. De 400 miljoen die minister Kamp beloofde voor isolatie van huurwoningen (wat lokaal banen zou opleveren) is geen investering maar (in de woorden van de Amsterdamse wethouder Maarten van Poelgeest, in de Volkskrant van 30 augustus) gewoon chantage. Dat geld geeft hij namelijk alleen wanneer gemeenten akkoord gaan met het dreigende Woonakkoord van het Rijk en woningbouwcorporaties, waarin de huurders met forse huurverhogingen worden geconfronteerd.
Drie hoeraatjes, kortom, voor de onderhandelaar Wientjes, die de zwakke plek van Sylvia Borren in de gaten had en schaamteloos uitbuitte. Borren moet scoren voor de club. Greenpeace moet resultaten laten zien. Borren kon niet weglopen van de onderhandelingstafel – en Wientjes zag zijn kans. Hij toonde zich een meester te zijn in het verzinnen van afspraken die op resultaten lijken, maar niks voorstellen. En ondertussen sleept hij er voor zijn club nog wat miljoenen uit, en doet de schijnheilige Kamp net alsof hij ook een duit in het zakje doet. Ze hebben Borren voor gek gezet. En nu zet Borren op haar beurt de leden van Greenpeace voor gek. Hun directeur heeft Wientjes klein gekregen!
Maar we wisten natuurlijk al heel lang dat bij Greenpeace de waarheid ondergeschikt is aan de ledenwerving.
