Volgend jaar zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement en dus zijn partijen op zoek naar een lijsttrekker. GroenLinks organiseert een ledenreferendum wie de lijsttrekker moet worden. Twee van de drie huidige Europarlementariërs hebben zich aangemeld: Marije Cornelissen en Bas Eickhout. De leden van GroenLinks mogen de komende weken stemmen en om hen te helpen bij hun keuze worden vier debatten georganiseerd. Het eerste debat was afgelopen vrijdag in Den Haag.
Cornelissen stelt zichzelf voor met de mededeling dat ze al op haar zestiende lid van het Europees Parlement wilde worden. Jaren later is Europa volgens haar nog steeds geweldig, want het is een tastbare vorm van solidariteit. Cornelissen kwam in 2009 op het nippertje in het Europees Parlement en noemt een groot aantal thema’s waarbij ze het verschil heeft gemaakt. Zo heeft ze ervoor gezorgd dat het Europese voedselprogramma, wat afgeschaft zou worden, behouden is gebleven. Ze is vooral teleurgesteld over een rapport waar ze veel werk in had zitten, maar wat geen enkele invloed had.
Eickhout is momenteel delegatieleider van GroenLinks en zit net als Cornelissen sinds 2009 in het Europees Parlement. Hij grapt dat de eurocrisis begon toen hij in het Europees Parlement kwam. Ook hij heeft veel resultaten geboekt. Eickhout realiseerde dat er geen Europese belastingparadijzen meer zijn. En toen zijn amendement over CO2 werd aangenomen, schoot de CO2-prijs met twintig procent omhoog. Bovendien staat hij in een lijst van duurzame Nederlanders hoger dan Diederik Samsom. Eickhout is teleurgesteld dat het Europese landbouwbeleid nauwelijks wordt hervormd.
GroenLinks heeft veel moeite gedaan een debat te organiseren wat eindelijk eens niet gaat over ‘meer’ of ‘minder’ Europa. Dat is nuttig, want in de praktijk ligt het takenpakket van Europa vast tot er weer een verdragswijziging komt. Dat kan nog jaren duren. En dus gaat het niet om meer of minder Europa, maar om hoe Europese taken worden ingevuld. Zowel Cornelissen als Eickhout geven duidelijk aan in welke richting Europa zich volgens hen moet ontwikkelen: socialer en duurzamer.
Maar daarmee is het debat nog niet bevredigend. Dit debat illustreert de problemen van de Europese politiek in het algemeen en die van het Europees Parlement in het bijzonder: er worden allerlei prestaties genoemd, maar niemand heeft voor het debat ooit van die prestaties gehoord. Eickhout verwoordt dat goed door te stellen dat het Europees Parlement wel enorme invloed heeft, maar dat je er op dagelijkse basis in concrete resultaten niet meteen iets van terugziet. Dit probleem nekt beide kandidaten. Het blijft ‘hun mening’ dat ze nuttig werk verrichten. Niemand weet of het klopt.
Beide kandidaten willen eerlijk zijn over Europa en geen populair verhaal vertellen. Zij geloven ook dat ze kiezers voor dit verhaal kunnen winnen. Cornelissen legt de nadruk op het feit dat burgers geen visie willen maar praktische oplossingen voor dagelijkse problemen. Eickhout zegt dat je aan burgers moet vragen of ze een socialer Europa willen. Dat willen burgers en dus zullen ze GroenLinks steunen, denkt hij. Maar in hun enthousiasme vergeten beide kandidaten dat ze deze voordelen en visies niet makkelijk kunnen concretiseren voor burgers.
Al snel komen beide kandidaten met uitspraken die ertoe kunnen leiden dat ze bij de Europese verkiezingen worden weggevaagd. Cornelissen wil geen referendum over Europa omdat er op dit moment te veel sprake is van ‘onderbuikgevoelens’. Eickhout herhaalt die woorden niet. Hij vertelt dat het essentieel is dat schulden van Zuid-Europese landen worden gebundeld. Cornelissen houdt een pleidooi voor een soepeler Europees immigratiebeleid. Zij wil eerlijk zijn dat een socialer Europa Nederlandse kiezers geld kost. Eickhout spreekt haar niet tegen.
GroenLinks heeft een onverkoopbare Europese visie. De ironie is: op nationaal niveau zijn deze ideeën niet per definitie impopulair. Veel burgers willen meer duurzaamheid, socialer beleid, schone energie en opener grenzen. Eickhout en Cornelissen kunnen beide deze standpunten prima uitdragen. Burgers twijfelen echter of deze doelen door Nederland of door Europa moeten worden behaald. Veel burgers zien dit als doelen voor Nederland. Zij zijn niet per definitie voor dezelfde doelen op Europees niveau, want Europa lijkt bureaucratisch en ondemocratisch te zijn.
GroenLinks heeft twee kandidaten voor het Europees lijsttrekkerschap die beide niet zouden misstaan als partijleider, maar zij willen aan de verkeerde verkiezingen meedoen. In Nederland zouden ze inhoudelijk en als politicus stralen. In Europa zakken ze in de vergetelheid weg, als ze überhaupt al gekozen worden.
Er zijn nog debatten tussen Eickhout en Cornelissen in Tilburg (19 september), Amsterdam (23 september) en Groningen (26 september).
Chris Aalberts is auteur van Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
