De gebeurtenissen rond de VVD en de heer van Rey (oktober 2012) en de daarop volgende commotie bij de nu (september 2013) ingezette rentree in de lokale politiek maken een dilemma zichtbaar, zo oud als de mensheid: macht brengt verleiding met zich mee. Verleiding, zowel voor beslissers als voor boodschappers.
Even kort een opfrissertje: de heer van Rey – ex-1e kamerlid en ex-wethouder van Roermond- werd eind vorig jaar verdacht van (let wel: NIET veroordeeld voor) corruptie. Daar kwamen later nog de verdachtmaking van witwassen en het doorspelen van informatie bij. Het onderzoek van het Openbaar Ministerie loopt nog. Als politicus nam hij de enige juiste beslissing: terugtreden uit de politiek zolang zijn naam (nog) niet gezuiverd is. Ongelukkig is zijn poging voortijdig terug te keren in de (lokale) politiek.
Macht brengt verleiding met zich mee, zowel voor beslissers als voor boodschappers
Want hoe kan het zover komen dat iemand, gekomen in een positie met de macht te beslissen over geld, posities en verdeling van macht, diezelfde macht uiteindelijk op een manier gebruikt die wij in de ene situatie definiëren als zakendoen en in een andere situatie als misbruik?
Maar ook: hoe kan het zover komen dat we de behoefte voelen om publiekelijk te veroordelen, iemands daden over een periode te gaan plussen en minnen terwijl de daden van een ander jarenlang openlijk getolereerd worden? Hoe kan het komen dat de een onder het vergrootglas van de media terecht komt en de ander niet de moeite waard geacht wordt om ook maar een woord aan vuil te maken? Vragen waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn, afhankelijk van de positie van waaruit je het wilt bekijken:
Een fervent VVD aanhanger zal wijzen op de politieke strijd, waarin de “tegenstander” (lees de linkse pers of de linkse partijen) de meest lage streken zal uithalen om “onze” partij in een kwaad daglicht te stellen.
Een succesvol zakenman zal de nadruk leggen op de futiliteit van de beschuldigingen, op de ongeschreven regels van het zakendoen, op de behaalde successen van het “slachtoffer”, de beschuldigde.
Een geestelijke zal aangeven dat God liefde is en wij allen zondaren. God vergeeft (al dan niet onder de voorwaarde van de biecht en getoond berouw); en zeg nu zelf: wie zonder zonde is, werpe de eerste steen, nietwaar?
Een verslaggever zal zich beroepen op zijn plicht verslag te doen, de sfeer te beschrijven, vooraan te staan bij die vreselijke (kwijl, kwijl) gebeurtenissen. Eh, er zijn ook nog andere, meer morele verantwoordelijkheden?
Ik kies voor het antwoord dat de mens zwak is. De mens maakt fouten.
Maar ik weet ook dat de mens kan leren. De mens kan zich verontschuldigen. De mens kan zich ontwikkelen tot een (beetje) beter mens. Daarin onderscheiden wij ons van alle andere levende wezens. We hebben een bewustzijn, een superioriteitsgevoel; maar ook een geweten. Dat maakt ons… mens.
En natuurlijk zijn er uitzonderingen. Mensen die het nooit zullen leren. Daden die niet te vergeven zijn. Maar is de uitzondering je vrijbrief?
Maar: Als we – als misbruikers, als feilbaren – nu eens leren van onze fouten, de verantwoordelijkheid nemen, verleidingen leren te weerstaan en wat welgemeende nederigheid betrachten; zou dat ons niet sieren?
En als we – als boodschappers, als zelfbenoemde rechters – nu eerst eens observeren, nuanceren, ons beperken tot feiten, beide zijden van het verhaal laten zien, ja zelfs kunnen vergeven … zou dat niet onze maatschappij een beetje beter maken?
Want het is fijn dat God in de hemel ons vergeeft, maar we zijn hier samen op aarde; het is hemelser als we samen het leven hier op onze aardbol wat menselijker maken.
Paul Gieltjes is auteur van het blog The Smile of a Clown: thesmileofaclown.wordpress.com & thesmileofaclown.blogspot.com
