Steeds vaker schikken kunstenaars, sporters, acteurs, presentatoren en journalisten zich naar de voorspelbare wetten van de media waar alles overzichtelijk en voorspelbaar moet zijn. De positie op het spectrum van bekendheid is ingenomen en alle teksten staan in dienst van de verdere inkleuring van hun doodsaaie ‘als-je-maar-hard-werkt-komt-het-allemaal-goed-imago’.
ThePostOnline lanceert daarom de Brood-award. Wie krijgt hem dit jaar? *
Gelukkig zijn er nog figuren die in de media wél gewoon zeggen wat ze echt vinden. Sommige mediamensen hebben gelukkig nog het lef om een simpele journalistieke vraag, of pesterige terzijde niet als een aanval op hun zogenaamde integriteit beschouwen, maar als een leuk voorzetje om gezellig iets onnodig kwetsends of origineels te beweren.
De mediarebellen zijn de nuttige Japie Krekels tussen al die valskraaiende haantjes en ellebogende lafbekmeisjes. Deze hofnars van het onfatsoenlijke leven nemen ons mee; ver weg van het geasfalteerde fietspad en laten ons zien hoe het er, daar in het bos waar de wetten nog niet vaststaan, aan toe gaat. Ze doen het even anders en zetten ons even op scherp.
En omdat er al genoeg mensen zijn die zeggen wat ze moeten zeggen in plaats van wat ze kúnnen zeggen, presenteren wij de Rebelse Media Top 25. Voordat hij bijna twaalf jaar geleden doodging was Herman Brood de koning van dit onbeschaamd je eigen gang gaan en daarom noemen we het de Herman Top 25. Oh ja, je komt erin als je regelmatig opvallende dingen zegt, je niet teveel van anderen aantrekt en je dus wars bent van elke vorm van PR-beleid.
1. Johan Derksen (Broodfactor 9,5)
Rock-‘n-roll in hart en nieren; niet voor niks ooit manager/drugskoerier voor Cuby + Blizzards, de meest legendarische bluesband van de lage landen van wijlen zijn beste vriend Harry Muskee. De onlangs afgetreden hoofdredacteur van Voetbal International is scherper dan ooit nu hij helemaal geen commerciële belangen meer hoeft te dienen en weke voetbalhartjes hoeft te sparen. Hij jent Van Gaal, pest Genee en is nu helemaal voor niemand meer bang. Ook buiten de voetbaljournalistiek haalt hij uit door dwars door humbug heen te kijken. Bij Knevel & Van den Brink zat een mevrouw tegenover hem die onderzoek ging doen naar het wereldwijde succes van André Rieu. Derksen vroeg zich hardop af of ze ambities had als onderzoeker of meer als fan. Verder zette De Snor Rieu weg als ‘de Gerard Joling van de klassieke muziek’. De orkestleider belde ook nog even in en zijn verbazing over de kritiek van ‘die voetbalmeneer’ was legendarisch. Gelukkig neemt hij zichzelf (en deze prijs hopelijk ook) niet al te serieus. Terechte winnaar dus. Johan en Herman hebben nog een ding samen trouwens. Brood speelde ooit als jonge pianist in Cuby + Blizzards, en leverde het pianospel voor de plaat Groeten uit Grollo, het monumentale album waarop Muskee het motto van Derksens tegendraadse levensmotto uit bluesborst liet schallen: ‘Somebody will know someday… that I Will never agree.’
2. Arnold Karskens (9)
Een man zoals journalisten vroeger waren: volkomen onaangepast en ouderwets op zoek naar de waarheid. Karskens bezoekt brandhaarden en ontmaskert oorlogsmisdadigers en de gangbare mening is zelden zijn leidraad. Was bijvoorbeeld uitgesproken tegenstander van de Kunduzmissie naar Afghanistan. Werd in 2011 verhoord over de situatie in Afghanistan door de Tweede Kamer en verscheen, net zoals Brood ooit een papegaai op zijn hoofd had, met een Afghaans petje. Toen Volkskrant-journaliste Nathalie Righton een Tegel kreeg voor haar journalistieke werk schreeuwde Karskens ‘plagiaat’ door de zaal. Het verhaal waarvoor ze de journalistieke prijs ontving, zou iets teveel op een verhaal van Karskens lijken. Goede, intuïtieve, niet zo geaccepteerde reactie.
3. Sven Kockelman (8,5)
Volkomen uniek, want de KRO-interviewer heeft totaal geen last van behaagziekte. Een tikkie ijdele journalist die we te weinig waarderen in Nederland, omdat we nu eenmaal schrikken van mensen die niet meekletsen op tv. Wel een Jeremy Paxman soundmixer, maar Alles is Liefde is ook een goede film. Kockelman wandelt niet voor vrouwenbladen met Myrna door de Beekse Bergen, eet ook niet gezellig spekpannenkoeken voor een foto in een omroepblad, maar focust op zijn kwaliteiten: harde vraagjes stellen aan politici, journalisten en andere mensen met een mening. Hij maakte al na een minuut of twee ruzie met Peter R de Vries en het kwam die avond niet meer goed. Als je bewust de grens opzoekt tussen een briljant en een volledig mislukt interview dan ben je een grote meneer.
4. Tim Hofman (8)
Onder de dertig zijn de rebellen bijna op, maar er is er nog eentje over. Eindelijk eens geen BN’er die in een babyblad vertelt dat hij alles heeft van Bugaboo en in een brillenmagazine verhaalt over zijn kennis van hippe brillen met zwarte pootjes. Gelukkig veroorzaakt Tim Hofman nog wel eens een relletje. Niet zo lang geleden vroeg de BNN-presentator op de rode loper aan Victor Reinier wat hij liever wilde: seks met zijn moeder of helemaal geen seks. De halve palingdroom greep Hofman bij zijn jonge strotje. Laatste tweet over Ranking The Stars-opnames was zoiets als: ‘Ferry Doedens vindt mijn haar stom. Geen idee wie dat is; van 20 tot 20.30 uur lees ik altijd een goed boek.’
5. Marianne Zwagerman (8)
Haar entree was verrassend en dat niveau wist ze vast te houden. Explosieve combinatie van een vrolijke, alwetende mond in mannelijke traditie met flamboyante uiterlijk past helemaal in deze Hennistijden. Twee jaar geleden vertelde Zwagerman bij Pauw & Witteman over haar boek Een webshop is geen carrière. De PowNed-oprichtster vindt dat vrouwen zich iets serieuzer op de arbeidsmarkt moeten storten. Datzelfde standpunt hield ze overeind toen er (natuurlijk) een woedende huisvrouw met een prima lopende webshop in de studio zat. Nog steeds zijn haar meningen niet al te genuanceerd: Sjuul Paradijs moet bijvoorbeeld vertrekken bij de Telegraaf, het is jammer dat er geen blotevrouwenkrant is en Minister Hennis doet het goed bij Linda’s talkshow, want ze zat naast een neger (bijna mannelijke ironie). Alleen haar naamkaartje is een beetje RAAAR; ‘media-innovatiespecialist’.
6. Erik de Vlieger (7,5)
Vastgoedondernemer knokte zich terug nadat Justitie hem verdacht van contacten met de onderwereld. Werd overal van vrijgesproken. Klassiek voorbeeld van een ondernemer die iets te ver boven het, door de overheid bijgeknipte, maaiveld kwam. Is van oorsprong iemand met een stevige mening en de spijkerbroekenman tussen de maatpakken is niet veranderd, zo lijkt he. Schrijft bijvoorbeeld over ‘Old-School’-figuren als Jan Pronk, Willem Vermeend, Ad Melkert en Job Cohen: ‘pseudo-arbeiders die klaarkomen zodra ze op het Haagse pluche gaan zitten.’ Is wel een beetje mediahongerig tegenwoordig en twitterziek, maar geestelijk helemaal voorbij het eigen gelijk. In 24 uur met..: ‘Wilfred, je kan wel alles van de andere kant bekijken.’
7. Wilfred Genee (7,5)
Hoewel Genee zich bij Gijp en Derksen relatief rustig houdt in de aangeversrol heeft hij iets leuks onaangepasts. De man uit het Noorden heeft één eigenschap die redelijk zeldzaam is in de tv- en sportwereld. Je stelt hem namelijk een vraag en hij geeft daarna zomaar eerlijk antwoord. Dus als je naar de presentatiekwaliteiten van Toine van Peperstraten vraagt dan zal altijd zeggen dat Toine een prima presentator is, maar wel een beetje serieus. Klassiek zijn de meningen van Genee over collega Jack van Gelder. Jack noemde Genee een onderkruipsel, waarop Genee zei dat het Jack na zestig jaar eindelijk gelukt was om kritisch te zijn. Lijkt op tv empathisch vermogen volledig weg te stoppen.
8. Nico Dijkshoorn (7,5)
Nicootje, niks mis mee. Dijkshoorn deinst er niet voor terug om mensen genadeloos aan te pakken; bekende slachtoffers zijn Louis van Gaal en Mart Smeets, maar de VI-columnist ontbeert de vuistdikke olifantenhuid die Genee en Derksen wél hebben. Ooit ging hij tijdens zijn gedichtensessie in DWDD los op Mart Smeets die in de studio zat. In een latere uitzending kwam hij de anchor weer tegen en hij was doodsbang voor Smeets. Een harde confrontatie bleef uit doordat ze hun muzieksmaak bleken te delen. Dijkshoorn fileert wel, maar hij doet dat niet graag met iemand erbij en dat is toch de Hogeschool op dit vlak. Misschien omdat hij het cynisme van zijn romanfiguur Klaas niet kan overtreffen.
9. Ewald Engelen (7,5)
Hoogleraar financiële geografie, erkend duider van de crisis en vermaard om zijn anti-Europese tweets. Tegendraads columnist van De Groene Amsterdammer en Parool. Vindt het belachelijk dat Rutte en consorten de lasten omhoog gooien, alleen om aan de drie procent norm te voldoen. Was slechts een weekje columnist bij het huismagazine van de SER. Hij vond dat daar iets teveel gekletst werd over de vakbeweging, maar te weinig over de grote thema’s zoals de crisis. Zijn reactie op het ‘ontslag’ was nog beter: ‘Als je een jongen als ik vraagt om columnpjes voor je huisblaadje te schrijven, weet je dat je tieten, kont, kut en lul kunt verwachten.’
10. Sylvia Witteman (7)
Met gemak had Witteman de veilige feel good Viva, Flair en TV Max-hoek in kunnen duiken, maar de Volkskrant-columniste besloot lekker zichzelf te blijven. En dus voerde ze columnwaardige Twittergesprekken met oud-maxi Twitteraar Nico Dijkshoorn. Meestal ging het over het geheim van de beste gehaktbal of de vaagste kunst allertijden, maar er viel altijd iets te lachen. Prettig overzichtelijk was haar voortrekkersrol in het bestrijden van het Koningslied door de actie ‘nee tegen het Koningslied’. Witteman wordt sindsdien ingedeeld bij de culturele elite, maar dat maakt haar zelf niet zoveel uit.
11. Hans Teeuwen (7)
Neem het concept ‘onaangepast’ in je hoofd en hup daar is het beeld van Hans Teeuwen. Er zijn simpelweg te weinig hokjes om hem te definiëren en dat is ook helemaal niet nodig. Is door zijn volkomen stuurloosheid en vrije associaties niet iemand die tv-makers gemakkelijk uitnodigen om even aan te schuiven. Voor je het weet, maakt hij pijpbewegingen achter de rug van Mark Rutte die vertelt over de laatste bezuinigingen. Heeft het ongrijpbare wat Brood ook had. Misschien moet een van zijn schrijvende vrienden eens de Chabot-taak op zich nemen om vast te leggen waarom die verwarring zaaiende taak zo belangrijk is.
12. Maarten van Rossem (7)
Zette in 2001 de standaard qua rebellie door de aanslagen van 11 september te relativeren. Een beetje een onbegrepen brombeer, maar geniet in stilte van zijn successen. Voegde het afgelopen jaar een totaal nieuwe dimensie, namelijk die van humorist, toe aan zijn rijke oeuvre van tegendraadsheid. In het tv-programma De Slimste Mens was hij een soort jurylid en dat leverde bijzonder vermakelijke quotes op. Maarten, ben jij van de nouvelle cuisine? ‘Nouvelle cuisine? Ik ben meer een poffertjesman’.
13. Johan Cruijff (7)
Het is wel jammer dat de persoonlijkheden in het voetbal steeds schaarser worden. Uitgesproken, kleurrijke figuren als Mario Been, René van der Gijp en Ruud Gullit maken plaats voor een twittergeneratie die alles geweldig en positief vindt omdat het PR-beleid van de club dat nu eenmaal voorschrijft. Het mooie aan Cruijff is natuurlijk de functie die hij had voor een generatie. Cruijff verpersoonlijkte het simpele beginsel in het leven dat je door anderen moet laten bepalen wat je doet. En dus loop je met twee strepen op je shirt rond en kondigt een totale revolutie af om je club vooruit te helpen.
14. Zarayda Groenhart (7)
Na vijf jaar BNN had Groenhart het wel een beetje gezien met al dat gespuit, geslik en andere quasi opstandige gedoe. Jammer want ze is daar niet helemaal op waarde geschat. Door haar jeugdige overmoed, scherpte en opvallende gebrek aan angst om zomaar wat mensen te beledigen paste ze daar eigenlijk perfect. Maar ja, als je altijd moet belletjetrekken in je nakie kom je niet vooruit in het leven natuurlijk. Nu gaat ze bij FunX aan de slag met een inhoudelijk praatprogramma en blijft de voormalig WIDM-deelneemster columns schrijven, maar ze móét gewoon lekker op primetime haar leuke zelf zijn.
15. Beau van Erven Dorens (7)
Probeer het gewoon eens: bekijk de avondpresentatie van Beau bij Shownieuws. Terwijl alle sterren volgens RTL Boulevard even briljant, leuk en grappig zijn is, krijgt Shownieuws door Beau iets opstandigs en daardoor is het wel weer fris. Eindelijk is die relativering van het showbizzwereldje terug die jaren gelden doodnormaal was. ‘Waar hebben we het eigenlijk over? De tieten van Kim Kardashian..’
16. Wim de Bie (7)
Altijd volkomen zichzelf en natuurlijk verdient ‘Van Kooten-kom-effe-lekker-een pilsje-drinken’ een oeuvre award voor zijn normale, en dus zwaar rebellerende, gedrag. Houdt zich de laatste jaren vooral bezig met nieuwe media als blogs en twitter. Is in die hoedanigheid een scherp watcher van onnodige ijdeltuiterij en vreemde excessen. ‘Alles aan The Passion is te. Aan het kruis dat door de Haagse straten wordt gesjouwd kunnen makkelijk tien Jezussen hangen.’
17. Danny Nelissen (7)
Het loopt nooit goed af met klokkenluiders. Nelissen is zo iemand die gewoon eerlijk zegt dat hij Mart Smeets het liefst ondersteboven met zijn ballen aan een windmolen hangt. Ook als Smeets toevallig tegenover hem zou zitten. In het normale leven heet dat ‘onaangepast’, maar op televisie werkt het bijzonder verfrissend. In Tour du Jour zocht hij altijd weer de confrontatie met Genee en dat leverde een verfrissend explosief sfeertje op. Werd echter bij Eurosport aan de kant gezet na zijn dopingbekentenissen en echte wielerliefhebbers missen zijn deskundigheid al maanden. Terecht want zo onafhankelijk, open en onhandig zijn er veel te weinig .
18. Anouk (7)
Het lijkt allemaal niet zo ingewikkeld; gewoon zeggen wat je denkt. En dus vertelde de leuke Haagse dat ze het eigenlijk niet zo’n goed idee zou vinden om Ilse de Lange naar het Songfestival te sturen. Dat een onafhankelijke geest niets te maken heeft met de deelname in Denemarken vergat ze er even bij te vertellen. Het mooie aan Anouk is natuurlijk dat al dat gescheld, billengetwitter en andere gezelligheden alleen maar werken zo lang ze presteert. En dus knalde ze er twee topoptredens uit toen het even moest. Anouk, het ultieme voorbeeld van iemand die gewoon lekker haar eigen gang gaat.
19. Katinka Polderman (7)
Nog vrij onbekende cabaretière/columnist, maar dat zal veranderen als ook vrouwen die geen Anouk heten over seks, homo’s of porno mogen praten. Ze maakte al klassieke nummers over pijpen en schreef: ‘Als je homo bent dan mag je zoveel meer’. (‘Ik wil ook wel net als homo’s op zo’n boot, lekker varen op de gracht met mijn tieten in de wind, met mijn schaamhaar blauw geverfd, in mijn reet een vrolijk lint, maar dat mag niet als je hetero bent.’)
20. Joris Luyendijk (6,5)
We zijn de vrolijk, tegendraadse, kritische man met het ‘kinderhaar’ kwijt aan Engeland (onderzoek voor The Guardian naar de financiële sector) en dat is jammer. Het is goed dat iemand de durf heeft om de wetmatigheden binnen zijn eigen beroepsgroep aan te pakken. Krijgt veel kritiek van collega-journalisten door zijn analyses, maar het is goed dat er mensen rondlopen die de werkelijkheid net even iets anders bekijken. Had in zijn laatste boek veel aan te merken op de verwevenheid tussen de politiek, journalistiek en de spindoctors in Den Haag.
21. Özcan Akyol (6,5)
Wat een ontwapenend, onaangepaste entree kende Özcan Akyol in de literatuurwereld. Na de presentatie van zijn debuutroman Eus over een Turks-Nederlandse jongen die opgroeit in Nederland dook hij overal op in de media. Hij kreeg zomaar wat doordeweekse vraagjes van Matthijs en gaf, zonder zijn fluwelen handschoen ook maar aan te kijken, gewoon antwoord. ‘Ik haat schrijvers, het zijn allemaal narcistische ijdeltuiten en ik ben de grootste (…) Als Kader Abdollah normaal gaat praten, koopt niemand meer zijn boeken. Toen ik hem op TV zag, dacht ik: het is een nare man en toen ik hem in het echt zag, dacht ik: hij is nog veel naarder dan ik dacht.’
22. Ellen ten Damme (6,5)
Volkomen originele zangeres en actrice die het nu eenmaal leuk vindt om onnavolgbare dingen te roepen in interviews. Wilde vroeger graag een jongen worden en het enige voorbeeld dat ze had, was Pipi Langkous. ‘Ik ben gevraagd voor een musical over André Hazes, daarin moest ik Rachel spelen. Toen dacht ik, ja… uhh die vrouw leeft nog weet je… ach, ik vind musicals eigenlijk helemaal niks! Ik vind sowieso wat Joop doet helemaal niks, die soaps en zo. Die vermusicalisering van Nederland vind ik ook zo erg. Elke rol bij hun lijkt zo voorgeprogrammeerd, het is hartstikke knap hoor, maar ik hou er gewoon niet van.’
23. Maxim Hartman (6,5)
Hartman, die voor Rembo & Rembo ooit pulkjes voor een snotberg verzamelde langs de deuren, is behoorlijk RAAAR, maar wel bijzonder grappig. Zo liet hij zich een tijdje terug veel interviewen en hij pakte zijn collega’s van de tv stevig aan. ‘Jeroen Pauw is niet meer scherp, Jan Mulder is een drol en John de Mol is de duivel.’ Toen hem door Matthijs werd gevraagd waarom hij dat allemaal zei, antwoordde Maxim: ‘Het is gewoon pure geldingsdrang. Maar waarom zou je niet gewoon zeggen wat je van een ander vindt? John de Mol is de duivel omdat hij andere mensen verdooft.’
24. Jules Deelder (6,5)
Absurd originele, onafhankelijke geest die zich niks van de bestaande mores aantrekt. Iets van die rebellie, van het ongrijpbare krijgen we te zien als Jules aanschuift bij Matthijs. Na zijn verhaal blijft hij nog even in het publiek zitten. Als er dan iets opvallends gebeurt op de studiovloer begint de dichter – als een soort sportcommentator – zomaar wat in het wilde weg te roepen. Iets als: ‘Wat een Amsterdams geneuzel over niks’.
25. Daniël Arends (6)
Cabaretier heeft in zijn shows iets vrolijk onaangepasts waarbij hij regelmatig lekker over de grenzen heen knalt. ‘Japanners zijn knettergek, met hun papieren wandjes en hun stijle schaamhaar. En ik vind rijst, persoonlijk, van al het voedsel dat er is, zo’n beetje het laatste dat ik met stokjes zou eten.’ In Vrij Nederland: ‘Veel mensen in ’t Gooi zijn zwaar religieus: geld is hun religie, hebzucht hun fundamentalisme. Door hun nauwe blik beseffen ze vaak niet dat een ander ook zijn realiteit heeft.’
* De jury correspondeert niet over de uitslag. Dat mag u hieronder doen.
