Een politicus moet een gladde oplichter zijn, anders wordt het niks met hem of haar. Elke beschaafde en rustige man of vrouw die zich niet wil laten opjagen door de keiharde commerciële wetten van de mediacratie zal het op oppervlakkige gronden afleggen tegen gewiekste demagogen en charmante lachebekjes, die heel goed weten dat de kiezer elke keer weer een sprookje voorgespiegeld wil krijgen. Die kiezer kijkt namelijk ten eerste naar wat de kandidaat aan heeft en hoe zijn of heur haar zit, om daarna te beoordelen of hij of zij wel brutaal en onbevreesd genoeg uit de ogen kijkt. Is dat laatste niet het geval, dan wordt er niet op gestemd. Politici moeten immers zeker van hun zaak zijn en precies weten hoe ze alle problemen kunnen oplossen?
In de VS, ons voorland ongetwijfeld, werkt het al vele decennia zo. Steeds weer gelooft de kiezer op hoogst sentimentele wijze in het nieuwe sprookje: nu hebben we iemand die alles beter gaat doen dan al zijn voorgangers en ons gelukkig gaat maken. Dat is wat het volk wil geloven, ook al weet het dat er nog nooit iemand is geweest die een dergelijke belofte heeft waargemaakt.
Kissinger zei het al: Je moet doen alsof je het zeker weet allemaal, dat hebben de mensen graag! De man schaakte op het wereldtoneel, beschikte over het lot en de levens van miljoenen en deed alsof hij het wist. Hij wist dat de publieke opinie iets anders niet zou kunnen verdragen.
Onzekerheid is dus uit den boze. Haperingen, twijfel, aarzeling, zoeken naar woorden en nuance, het is allemaal volstrekt funest voor een politicus. Het mooiste en gladste plaatje wint. Wie het beste overkomt, mag het land gaan besturen.
Als dan vervolgens blijkt dat alles anders verloopt dan gedroomd, niet getreurd, dan gaat de kiezer namelijk onmiddellijk over op die andere hobby: klagen dat het allemaal waardeloos is, de politiek niets voorstelt en dat het toch allemaal oplichters zijn.
Om zich ondertussen klaar te maken voor een nieuw sprookje.
Nederland lijkt ook onderweg naar die absolute commerciële politiek die bijna geheel gedomineerd wordt door beeldvorming. Vroeger was dat anders. De polderpolitici van toen waren wat saaie maar degelijke mannen, die principes, wijsheid en standvastigheid hoog in het vaandel voerden. Natuurlijk moest je in die tijd ook goed overkomen op het electoraat, maar dat deed je niet met wise cracks en maatpakken, maar door gewoon te blijven en oprecht, alsmede op de fiets naar het Binnenhof te komen.
Wat is er veel veranderd. Wilders moet ongeveer met een tank naar zijn werk.
Was het vroeger beter? Velen beweren van wel. Of zijn dat alleen de ouderen onder ons en is dat nou eenmaal iets wat ouderen altijd doen? Als dat zo is, dan hebben ze natuurlijk per definitie ongelijk. Als het immers altijd vroeger beter was, dan moet de wereld in de middeleeuwen het paradijs zijn geweest, om over de tijd daarvoor nog maar te zwijgen.
Het was anders vroeger. Sommige dingen waren beter.
Wat zou het mooi zijn als de mode zou veranderen, als voorzichtigheid en twijfel een betrouwbaarder en misschien zelfs hip imago zouden krijgen. Het zijn namelijk juist de sterkste leiders en de grootste persoonlijkheden die durven toe te geven dat ze op een bepaald moment geen oplossing hebben en die open durven te zijn over hun onzekerheid.
Is intelligentie niet juist het inzien van de complexiteit van een probleem? En domheid het tegenovergestelde daarvan?
Er is elke dag de hele dag onzekerheid over alles. Doen alsof dat niet zo is, maakt meer kapot dan ons lief is. Geeft ons heden – naast dus ons dagelijks brood – een innerlijk krachtige leider die daar van de kiezer mee mag dealen.
En weg met die tweedehands autoverkopers.
