Leuk dat Obama een woordje over de grens spreekt, net als Rohani. En inderdaad historisch dat de twee met elkaar gebeld hebben. Maar heeft-ie nou wel of niet de Holocaust erkend…? Hassan Rohani. Zou de beste man echt zo’n stickertje op z’n rugzak dragen met ‘ban de neutronenbom’? Tegen de verwachtingen in, gezien het feit dat hij in tegenstelling tot de “liberaal” Rafsanjani de zegen had gekregen van de conservatieve Opperste Leider Khamenei, is Rohani in korte tijd uitgegroeid tot dé hoop op een nieuwe koers in Iran. En daarmee tot een schaars lichtpuntje in het Midden-Oosten, dat dieper en dieper dreigt weg te zinken in de duisternis van geweld en chaos. De eerste president van Iran in dertig jaar bovendien, die rechtstreeks met zijn Amerikaanse tegenhanger spreekt.
Maar dat dit ook in zijn eigen land zeer complex en gevoelig ligt, bleek al snel genoeg. Na zijn toenaderingsspeech in New York, waar hij de vergadering van de Verenigde Naties toesprak, maar – met koning alcohol als makkelijk excuus – vriendelijk bedankte voor lunch, landde hij in Teheran. Daar werd hij niet alleen door landgenoten toegezongen, maar ook uitgejouwd en, als we de verslagen mogen geloven, zelfs bekogeld met eieren en stenen. Zijn auto, althans. Dit alles onder begeleiding van het nog immer vrolijk gescandeerde Dood aan Amerika, de populaire hit uit eind jaren zeventig.
Conservatieve parlementariërs spraken schande van Rohani’s vreedzame woorden. Het geeft maar weer eens haarfijn aan door wat voor mijnenveld “gematigde” Perzische krachten moeten laveren.
Een bijna komisch – als het niet zo’n serieus onderwerp zou zijn – voorbeeld is de verontwaardiging waarmee het officiële persbureau Fars (mediaprofessionals in theocratische dienst) reageert op een verhaal van CNN dat Rohani de Holocaust erkent als een misdaad van de nazi’s tegen het Joodse volk. Wat volgt is een frontale aanval op CNN en star-reporter Christiane Amanpour. Fars claimt – hoe ironisch! – dat de vertaling van CNN wel erg kort door de bocht is en dat Rohani zorgvuldig vermijdt om het woord Holocaust zelf in de mond te nemen. Ho ho, niet zo snel, onze president heeft de Holocaust dus mooi níet erkend…
Dat wordt dan weer betwist door CNN, maar daar gaat het hier niet om. De kern zit hem erin dat de president opnieuw, zoals ook in een eerder interview, stelt dat hij “geen historicus” is. Dé manier om een oordeel over de Holocaust slechts voorlopig te maken, namelijk afhangende van het definitieve vonnis van de experts. Wat uiteraard weer ruimte overlaat voor alternatieve versies, zoals het betwijfelen van de enorme aantallen slachtoffers et cetera.
De reden voor al dit soort bizarre voorbehouden is uiteraard politiek – omdat de Holocaust wel eens gezien kon worden als legitimatie voor de staat Israël. Die gehaat blijft. Misschien gematigd gehaat, maar gehaat. Ondanks vriendelijke woorden van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken voor het Joodse nieuwjaar blijft de steun voor Hezbollah fier overeind.
Het neemt allemaal niet weg dat Rohani een verademing is na de onberekenbare populist Ahmadinejad, en dat je nu eenmaal niet spuugt in een uitgestoken hand. Of het nou een oprechte balanceer-act van een overtuigde hervormer of simpelweg toneelspel is, zorgvuldig geregisseerd door Khamenei: elke kans moet gepakt worden om de verhoudingen met Iran te normaliseren en de onderhandelingen over het nucleaire “programma” te hervatten. Dan hebben we het nog niet eens over de rol die Iran speelt in het Syrische conflict.
Ook ik hoop op een doorbraak. Met in het achterhoofd, als altijd, een gezonde dosis wantrouwen. En een scherp oog/oor voor semantiek.
