Student journalistiek Bram van Montfoort wilde graag een journalistiek project crowdfunden. Het was even zoeken maar uiteindelijk besloot hij in te haken op een recente morele paniek: internetverslaving. Hij zou een jaar lang afzien van internet en mobiele telefoon en vervolgens gaan schrijven over zijn ervaringen. Dat is gelukt en zijn boek Een Jaar Offline verscheen afgelopen september.
In het boek beschrijft Van Montfoort chronologisch zijn belevenissen in een wereld zonder internet en mobiel. Hij mag nog wel bellen, maar alleen met een vaste lijn. Hij mag ook nog wel computeren, maar alleen zonder internet. Volgens zijn regels mag hij ook niet iemand vragen het internet voor hem te gebruiken. Het leidt tot lastige situaties: hoe schrijf je je in voor onderwijs? Hoe vraag je een visum voor de VS aan? Hoe kan je als student journalistiek stage lopen zonder email? Van Montfoort geeft ‘survivaltips’ voor anderen die ook offline willen gaan. Hij legt bijvoorbeeld uit wat postzegels en telefoonboeken zijn.
De praktische belemmeringen laten goed zien hoe onzinnig het is om te willen leven zonder moderne communicatiemiddelen. Het is simpelweg niet uit te leggen waarom je niet online kunt gaan om je in te schrijven voor vakken. Het blijft ook onduidelijk waar Van Montfoort nu precies aan verslaafd dacht te zijn. Was het chatten, foto’s kijken, statussen updaten, nu.nl lezen, porno kijken, Skypen, YouTube-filmpjes kijken, googelen, emailen? De meeste van deze activiteiten vervangt hij. Hij gaat brieven schrijven aan de mensen die zijn project financieren en zoekt dus nog steeds bevestiging van anderen. Hij koopt een DVD met porno. Hij leert zoeken in de bibliotheek.
Van Montfoort reproduceert een fictieve tegenstelling tussen de ‘echte’ wereld en de virtuele wereld. Hij gebruikt woorden als ‘romantisch’ en ‘vrij’ om de eerste wereld aan te duiden en lijkt niet te zien dat die scheiding natuurlijk helemaal niet bestaat. Online en offline lopen in elkaar over, offline praten we over onze online belevenissen en online doen we verslag van onze offline activiteiten. Het internet is geen ruimte die ergens anders bestaat. Stoplichten en pinapparaten werken op internet en Van Montfoort ‘gebruikte’ die gewoon zonder zich dat te realiseren.
In het boek beschrijft Van Montfoort uitgebreid hoe hij nu aan zijn studie zit. Hij moet informatie zoeken zonder Google. Dit betekent dat hij in aanraking komt met boeken en die ook echt gaat lezen. Vroeger copy-pastete hij zijn werkstukken bij elkaar. Tot zijn grote verbazing haalt hij betere cijfers. Hij wijdt dit aan de schaarste van informatie. Ik denk dat hij gewoon een slechte googlelaar was die te snel stopte met zoeken. Het laat zien hoe hij als jonge student nog niet begreep dat het erom gaat hoe je informatie verwerkt.
Een Jaar Offline probeert te kapitaliseren op internetangst, maar Van Montfoort is niet het standaard type internethater als Andrew Keen. Hij was een graag-gebruiker en hij lijkt de verslavingsinvalshoek vooral gekozen te hebben bij gebrek aan iets anders. Uiteindelijk gaat het boek ook nauwelijks over de plaats van internet in het hedendaagse leven. Het leest vooral als een coming-of-age van een twintiger. Dankzij dit project ging Van Montfoort reflecteren op zijn leven. Door offline te gaan kreeg hij geen nieuw leven. Hij ging gewoon meer nadenken over zijn bestaande leven. Dat hoort onlosmakelijk bij twintigers en heeft weinig van doen met de keuze voor specifieke technologie.
Dit artikel verscheen eerder op Diep Onderzoek
