Het Nederland-Ruslandjaar verloopt, zacht gezegd, niet best. Waar 2013 in het teken van wederzijds begrip, betere communicatie en versterkte relaties had moeten staan, zitten we nu in een diplomatieke puinhoop. Het laatste incident is dat van de opgepakte diplomaat Borodin. Deze diplomaat heeft waarschijnlijk iets te diep in een aantal wodkaflessen gekeken en vervolgens z’n kinderen op nonverbale wijze getracht op te voeden. Dit resulteerde in een aanhouding door de politie en, volgens Borodin, een “onmenselijke behandeling”.
Zodra het nieuws Rusland bereikte, waren de Russische politici not amused. Poetin eiste excuses voor het handelen van de politie. De Russische oppositie ging zoals gewoonlijk nog een stap of drie verder. Zo riep de Liberaal Democratische leider Zhirinovsky op actie te voeren voor de Nederlandse ambassade in Moskou en daarvan de ruiten inslaan. Gelukkig bood Minister Timmermans, volledig terecht, snel zijn excuses aan het heeft het niet zo ver hoeven komen.
Terecht? Ja. Terecht. Hoewel genoeg mensen het optreden van Timmermans ‘typisch Nederlands’ en laf noemden, ben ik juist blij dat de excuses zijn aangeboden. Want of je het nu leuk vindt of niet, de excuses waren gisteren geheel op z’n plaats. Een diplomaat is volgens het internationale strafrecht namelijk in alle gevallen onschendbaar – of dit nu door rood rijden, openbaar dronkenschap of diefstal betreft. In plaats van ingrijpen door plaatselijke autoriteiten moet altijd de ambassade van het land in kwestie worden ingeschakeld, die vervolgens mag bepalen wat er met de ambassadeur moet gebeuren.
Jammer genoeg hield de minister het niet bij het aanbieden van excuses alleen. Op zijn Facebook voegde hij toe persoonlijk wél begrip voor de politie te hebben. Dat was geen slimme zet. Het doet nog het meest denken aan een stampvoetend klein jongetje die na het “sorry” zeggen snel toevoegt: “En toch vind ik dat ik gelijk heb!”. Want net zoals dergelijk gedrag kleine jongetjes niet in dank wordt afgenomen, valt ook het gedrag van Timmermans niet goed. Ik vraag me dan ook af wat hij gedacht had te winnen met zo’n persoonlijke ontboezeming. De noot van begrip voor de Haagse politie had beter uit de mond van een ander bewindslied kunnen komen. Uit de mond van de Minister van Buitenlandse Zaken vertroebelt dit slechts de boodschap, wat gezien de overige problemen tussen Nederland en Rusland toch niet de bedoeling kan zijn.
Bovendien bevestigt de minister met deze actie enkel het beeld dat de Russen van het Westen hebben: vooringenomen beterweters die zich continu met andermans zaken en interne aangelegenheden willen bemoeien, maar tegelijkertijd geen respect hebben voor de internationaal wetgeving. Waar in Nederland een opinie al snel goud waard is, is het in Rusland beleefd om je mening, waar het niet jouw zaken betreft, voor je te houden. Zo is Russische homowetgeving, vanuit Russisch perspectief, een Russische aangelegenheid. Daar heeft een actrice, die in een land is uitgenodigd om te acteren, niets mee te maken.
Een Minister van Buitenlandse Zaken heeft echter wel alles te maken met de manier waarop de diplomaten in zijn land behandeld worden. Gaat er iets mis, dan spreekt hij namens zijn land, en niet namens zichzelf. Een dubbelzinnige boodschap kan dan al snel een verkeerd effect hebben, zeker als er eerder diplomaten met geweld behandeld zijn. En zo komen we bij het nieuwste probleem in dit Nederland-Ruslandjaar aan: de Russen vinden de kwaliteit van Nederlandse zuivelproducten en bloemen ineens onder de maat. Om de relatie met Rusland te repareren heeft Nederland daarom gisteren gekozen om 500.000 bloembollen te schenken – een soort gigantische, diplomatieke “Je zegt meer met bloemen.”. Hopelijk weet dit non-verbale gebaar weer wat goed te maken.
Uit dit Nederland-Ruslandjaar had namelijk een conversatie moeten komen, een wederzijds begrip. In plaats daarvan hebben beide landen zich geheel voorspelbaar gedragen en is er enkel goodwill verloren gegaan. Aan beide kanten.
