Alweer bijna een half jaar geleden kwam de Adviescommissie Internationale Vraagstukken met een scherp getoonzet advies over Israël en het conflict. Afgelopen dinsdag werd dit stuk in de Vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken besproken, en een groot deel van de Kamercommissie had felle kritiek op het advies. Het hekelde vooral Israël en de nederzettingen en bepleitte een importverbod voor producten uit de nederzettingen. Ook bepleitte men het aangaan van kontakten met Hamas. De AIV schreef weliswaar dat beide partijen meer vredeswil moeten tonen, maar bij Israël stelt men sancties tegenover ongehoorzaamheid, terwijl de Palestijnen nog meer geld wordt beloofd (steun voor staatsinstituties en rechtsbijstand).
Het is dan ook een sterk anti-Israël getint stuk, gebaseerd op Israël-kritische bronnen en uitspraken, zoals het advies van het Internationaal Gerechtshof over de ‘Muur‘, uitspraken van EU commissaris Catharine Ashton, de VN Mensenrechtenraad, VN organisatie OCHA, historicus Avi Shlaim en anderen. Er is voor dit advies met verschillende mensen gesproken, waaronder voormalig minister van Buitenlandse Zaken en voormalig Europees Commissaris voor Buitenlandse Betrekkingen Hans van den Broek, Speciaal Coördinator voor het Midden-Oosten Vredesproces van de VN Robert Serry en voormalig Speciaal Rapporteur van de VN Inzake de Schending van Mensenrechten en Humanitair Recht in het Bezette Palestijnse Gebied John Dugard. Het is bekend dat de VN een sterke anti-Israël traditie heeft (zo was Israël tot 2001 als enige land van geen enkel regionaal blok lid en daardoor uitgesloten van tal van organen en belangrijke besprekingen. Nog steeds gelden er voor Israël beperkingen).
Het resultaat is ernaar: men legt niet alleen de schuld voor het voortduren van het conflict vooral bij Israël, het bevat ook talloze onjuistheden en omissies. Zo beweert men dat de Palestijnse vluchtelingen en hun miljoenen nakomelingen volgens het internationaal recht allemaal mogen terugkeren naar Israël. Onjuist, want VN resolutie 194 die in dat kader altijd wordt aangehaald is geen internationaal recht, is indertijd door de gehele Arabische wereld afgewezen en spreekt niet van een ‘recht op terugkeer’. Bovendien gaat hij niet over de nakomelingen, maar over hen die daadwerkelijk voor het oorlogsgeweld waren gevlucht (waaronder ook Joodse vluchtelingen). Een ‘terugkeer’ van de miljoenen nakomelingen druist in tegen een tweestatenoplossing en het principe van twee staten voor twee volken.
Heel vreemd is ook hoe men de haat tegen Israël en Joden in de Arabische wereld geheel aan de bezetting en Israëlisch onrecht tegenover de Palestijnen wijdt. Men vergeet voor het gemak even dat het anti-Joodse en antizionistische sentiment er al voor 1948 was, en ook dat Arabische landen als Jordanië vele duizenden Palestijnen over de kling hebben gejaagd. Gevoelens van onrecht mogen een rol spelen, het is naïef om die als enige of voornaamste reden op te voeren. Bovendien vinden veel Arabieren iedere vorm van Joodse zelfbeschikking, hoe beperkt ook, onrechtvaardig. Over de positie van Joden in Arabische landen wordt overigens in het hele advies van meer dan 50 pagina’s met geen woord gerept. Ook de radikale standpunten van Hamas worden flink gebagatelliseerd.
Het kan nog gekker. De AIV beweert “dat alle Arabische landen bij de stemming in de AVVN in november 2012 over de resolutie inzake de VN-status van Palestina, met hun positieve stem ook hun principiële bereidheid tot erkenning van de staat Israël hebben herbevestigd.” Waar dat op is gebaseerd behalve op luchtfietserij is me een raadsel. In de tekst die president Abbas voorlas werd niks over het erkennen van Israël gezegd, integendeel: deze was behoorlijk fel. Het is waar dat de statusverhoging Abbas’ populariteit ten opzichte van Hamas heeft verhoogd, maar Abbas is er zeker niet inschikkelijker door geworden. Je kunt je sowieso afvragen wat er zo gematigd is aan de positie van Abbas de laatste jaren. Waren de Palestijnen in de jaren ’90 en in 2000 nog bereid te onderhandelen zonder allerlei voorwaarden vooraf, nu stelt Abbas steevast eisen vooraf (en ging ook pas onderhandelen met Israël nadat minister Kerry hem had verzekerd dat zijn eisen zouden worden ingewilligd).
Ook de beschrijving van eerdere conflicten is sterk gekleurd in het AIV-rapport. Zo beweert men dat er zowel in de Libanon Oorlog als in de Gaza Oorlog van 2008 voornamelijk (Palestijnse) burgers omkwamen. Hamas heeft echter zelf toegegeven dat zo’n 600 van haar strijders werden gedood door Israël. Dit blijkt ook uit andere bronnen. Ook in de Libanon Oorlog waren zeker de helft van de doden Hezbollah strijders. Palestijns geweld wordt in het rapport nauwelijks vermeld, en Palestijnse afwijzing van eerdere vredesplannen (Camp David, Clinton Parameters, voorstel van Olmert uit 2008) wordt verzwegen.
Minister Timmermans kon daarom niet anders dan afstand nemen van dit advies, en zei het er op ‘heel veel onderdelen’ mee oneens te zijn. Hij weigerde echter de kwaliteit van het advies te betwisten, aldus het Reformatorisch Dagblad. Dat is begrijpelijk, want het is nogal ondiplomatiek om openlijk toe te geven dat een officieel adviesorgaan broddelwerk heeft afgeleverd. Hij gooide het er daarom maar op dat het was geschreven “vanuit frustratie over het gebrek aan voortgang in het vredesproces” en men had, zo vermoedt Timmermans, “een andere toon gekozen” als het was geschreven nadat de huidige vredesbesprekingen waren opgestart.
Leuk verzonnen, maar je mag van een adviesorgaan van regering en parlement verwachten dat men zich niet laat leiden door frustraties maar door feiten. Juist een adviescommissie moet afstand kunnen nemen, in plaats van de gemeenplaatsen van Israël-kritische organisaties en mensen kritiekloos over te nemen. Men had daarnaast meer en diversere bronnen moeten raadplegen. Een gemiste kans, ook wat betreft onze ambitie om een rol te spelen in het vredesproces. Misschien moet toch maar eens uitgekeken worden naar een evenwichtiger adviesorgaan, bestaande uit echte deskundigen.
Ratna Pelle is medewerkster van de website Israel-Palestina.Info
