Sommige VVD-Statenleden gaan vandaag op de SGP stemmen bij de Eerste Kamerverkiezingen, in een poging om een restzetel bij de SP weg te halen. Het is ironisch dat de VVD dit doet nadat een SGP-statenlid in Flevoland tegen een VVD-gedeputeerde stemde omdat ze vrouw is. Maar het meeste rumoer komt van mensen die zich afvragen hoe de liberale VVD de meest anti-liberale partij van Nederland steunt. Dat lijkt op kiezersbedrog. Maar alleen voor de mensen die de partij op haar imago beoordelen, en niet op haar woorden en daden.
Tijdens de formatie in 2010 liet de partijen die later in de oppositie terecht kwamen zich verrassen door het enthousiasme van de “sociaal-liberaal” voor de rechtse optie. Ze hadden dus veel minder onderhandelingsruimte dan ze dachten, en dus was Wilders aan de beurt. Het was de zoveelste keer dat optimisme over de aard van Rutte en Wilders tot verkeerde keuzes leidde. Optimisme dat nergens op gebaseerd is.
Luie profiteurs
De kopstukken van de VVD grossieren in harde taal die tien jaar geleden nog tot algemene veroordeling had geleid, zelfs door de rechter. Fred Teeven pleitte voor op etniciteit gebaseerde straffen. Mark Rutte vindt dat de joods-christelijke cultuur leidend moet zijn en dat moslims dit land niets te bieden hebben. Hij heeft het voortdurend over “hardwerkende Nederlanders”, wat te begrijpen valt als een betoog dat niet-Nederlanders luie profiteurs zijn. Hij vierde de overwinning bij de Provinciale Statenverkiezingen met de opmerking dat hij Nederland aan de Nederlanders wil teruggeven. Niet alle ingezetenen voelden zich fijn bij die opmerking.
Ook het verkiezingsprogramma uit 2010 stond vol met harde taal. De hele religieparagraaf was één grote opsomming van flauwe aanklachten tegen “de islam”. Slecht onderwijs, kindermishandeling, eerwraak, aparte vrouwenafdelingen in bussen: het is klaarblijkelijk geen gevolg van sociaal-economische processen of ouderwetse tradities, maar van een enge religie. De plannen voor asielzoekers, gezinsvormers en gezinsherenigers bevestigden de afkeer van vreemdelingen. Een aanpak van de bewezen discriminatie tegen migranten op de arbeidsmarkt ontbrak, maar een verwijzing naar een “cultureel drama” niet.
Hoofddoekjes
Daarna liet de vorming van het kabinet Rutte nog eens zien waar de moderne VVD voor staat. Rutte had sociaal-economisch meer van zijn programma kunnen binnenhalen met Cohen dan met Wilders. Hij koos voor de laatste, wat de overlap in denkbeelden over immigratie en religie verraadt. Dit werd nog eens bevestigd toen de discriminerende plannen van de PVV werden gereduceerd tot het slappe “wij vinden de islam een religie, hij een ideologie”. Het resulterende gedoogakkoord negeert principes zoals gelijkheid voor de wet, het recht op nationaliteit en vrije toegang tot de rechter, en de vluchtelingen- en kinderrechtenverdragen worden uitgehold tot een lege huls.
Maar de VVD was pas begonnen. Fractievoorzitter Stef Blok beschouwt het mensenrechtenhof in Straatsburg als lastig, in plaats van als de belangrijkste beschermer van de mensenrechten in Nederland. Kamerlid Jeanine Hennis pleitte voor het schrappen van de vrijheid van godsdienst; nogal ironisch in het licht van de “islam is voor ons een te respecteren religie”-rationalisering van de samenwerking met Wilders. De oproep om “hoofddoekjes” achter de balie op het stadhuis verbieden was een doorzichtige poging om stemmen te winnen ten koste van moslims.
Atheïstische gruwel
En dan nu het voornemen om te gaan stemmen op SGP. Een partij die qua homo- en vrouwonvriendelijkheid geen enkele Nederlandse imam voor hoeft te laten gaan en die de democratie een atheïstische gruwel vindt. De VVD waait flexibel met de wind mee, maar het liberalisme heeft absolute waarden. Waarden die bij de VVD momenteel vooral als lastig worden ervaren. Misschien lukt het de VVD om zichzelf te hervinden als een (in Nederland hard nodige) liberale volkspartij. Lukt dat niet, dan wordt het tijd dat commentatoren de partij gaan bestempelen als conservatief, nationalistisch of anti-immigratie. En voor andere partijen om de VVD ook zo te behandelen.
Michael Blok stemde als liberaal twintig jaar geleden VVD. Nu is hij actief binnen het Platform Stop Racisme en Uitsluiting en was tot voor kort voorzitter van GroenLinks Amsterdam-Oost. Hij werkt als duurzaamheids- en strategieconsultant. Hij publiceerde recent ook op Joop.nl, in NRCnext en in De Volkskrant.
