Die gekke president Havel van Tsjechië (1936-2011) gebruikte graag grote woorden om een statement te maken. Met de dood van Lou Reed begraven we niet alleen een groot muzikant, maar vooral ook een maatschappelijke verzetsstrijder.
‘Reed’s alternatieve muziek speelde een rol in de undergroundscène in Tsjechië en dat zou wel eens een rol gespeeld kunnen hebben bij het sluimerende verzet’, verklaart dr. Ger Tillekens, de socioloog die in 1998 promoveerde op de stelling dat The Beatles aan de wieg stonden van de culturele en maatschappelijke revolutie van de jaren zestig, tegenover ThePostOnline.
Natuurlijk staat er geen = teken tussen opstanden in het communistische Midden-Oosten en Take A Walk On The Wild Side, maar de invloed helemaal uitvlakken is misschien ook weer te naïef.
De Tsjechische dissident Vaclav Havel, die bij een reis in 1967 door Amerika naar verluidt een Velvet Underground album mee smokkelde naar het toen relatief liberale Tsjechië van Dubcek, verklaarde tijdens een ontmoeting met Lou Reed ooit: ‘Dankzij jou ben ik president.’ Velvet Undergroud was de band waar Lou Reed gitaar speelde voor hij zijn solocarrière startte,
Muziekschrijver Rob Jovanovic meende dat de experimentele muziek van Lou Reed en Frank Zappa – waar Havel ook platen van had weten te bemachtigen – die in de illegale drinkkelders in Praag werd gedraaid tot opstandigheid leidde: ‘Havel took it home, along with Frank Zappa’s debut, and managed to smuggle it through Customs. Soon it was being copied and passed around the Prague underground, influencing the avant-garde set to play secretive gigs around the capital.’
Jovanovic beschrijft hoe Havel een ‘warm gevoel’ krijgt wanneer hij in Praag naar een band luistert die Velvet Underground nummers covert. De band met de naam The Plastic People of the Universe wordt bij de Russische invasie die in 1968 een einde maakt aan de Praagse Lente verboden.
Plausibel verhaal dus? Tillekens: ‘Of het zó zwart-wit ligt weet ik niet. Wat je bij The Beatles zag was dat er door die muziek in de jaren zestig een nieuwe conversatie op gang kwam waarbij bepaalde nuances en subtiliteiten het taalgebruik binnenslopen’, zegt hij. ‘Of Reed ook aanzette tot sociale beweging is niet meteen te zeggen.’
Overdrijft Havel? ‘Reed heeft natuurlijk wel hele mooie muziek gemaakt’, gniffelt de hoogleraar.
In zijn dissertatie over The Beatles betoogt dr. Tillekens dat de afwijkende akkoordenschema’s van Lennon en Mc Cartney tot een ander meer vrij taalgebruik tussen verschillende generaties leidde. ‘De merkwaardige akkoorden van de beatmuziek vormden een cultureel mechanisme, waarmee de jeugd in de jaren zestig in beweging werd gezet’, stelt Tillekens.
Nog hardere lach: ‘Maar Lou Reed was de meester van het drie akkoordenschema…waar hij dan overigens wel prachtig op kon variëren met zijn stemgeluid.’
We weten het dus niet, maar het zou kunnen. En omdat we bedroefd zijn, zeggen we het gewoon: Lou Reed sloopte het communisme.
