Rechtsbijstandsverzekeraars hebben een gevoelig verlies geleden. Zij mogen verzekerden niet langer het recht ontzeggen om voor procedures zelf een advocaat te kiezen op kosten van de verzekeraar, zo heeft het Europees Hof van Justitie vanmorgen besloten. Hierbij gaat het om alle procedures, ook bij zaken waarvoor een advocaat niet verplicht is.
Het arrest heeft grote gevolgen voor de verzekeraars, die naar eigen zeggen in Nederland drie miljoen particulieren en 400.000 ondernemingen bedienen en jaarlijks 400.000 geschillen behandelen. Als polishouders vanaf nu zelf een eigen gekozen externe advocaat inschakelen, zullen de kosten voor rechtsbijstand waarschijnlijk sterk stijgen, en daarmee ook de premies.
Jan Hein Strop, oprichter van LegalDutch, een website die transparantie nastreeft over de kosten bij juridische dienstverleners, noemt het vonnis tegenover ThePostOnline ‘een vérstrekkende uitspraak’. ‘Dit zorgt voor grote onrust bij de rechtsbijstandverzekeraars. De rechtsbijstandverzekeraars hebben lange tijd gehandeld in strijd met het Europees recht’, duidt Strop de zaak.
De uitspraak is uitgelokt omdat de Hoge Raad zich buigt over de vraag of de polisvoorwaarden van Das Rechtsbijstand wel verenigbaar zijn met het Europees recht. Das – met afstand marktleider – regelt in de voorwaarden dat zij in beginsel zelf rechtshulp verleent, tenzij de verzekeraar zelf beslist dat de zaak aan een externe rechtshulpverlener moet worden uitbesteed. Deze clausule mag niet meer gelden. De verzekerde moet zelf kunnen bepalen wie hem vertegenwoordigt.
Deze praktijk van gedwongen winkelnering heerste niet alleen bij Das Rechtsbijstand. Bij bijna alle grote verzekeraars was het niet mogelijk zelf een raadsman te kiezen bij zaken waar een advocaat niet verplicht is, zoals procedures bij de kantonrechter en bestuursrechter.
Ook de vrije keuze voor een procedure waarbij een advocaat wèl verplicht is, is nog altijd zeer beperkt, blijkt uit bestudering van de voorwaarden van veel verzekeraars. Achmea hanteert hetzelfde gedwongen winkelnering model als Das. De verzekeraar bepaalt ook hier wie de klant juridisch vertegenwoordigt en heeft strikte voorwaarden wanneer een klant op zoek mag naar een expert ‘buiten’ Achmea. ‘We zullen onze voorwaarden aanpassen aan de nieuwe spelregels’, laat een woordvoerder van Achmea weten aan LegalDutch.
Rechtsbijstandsverzekeraars laten de meeste geschillen nu behandelen door eigen medewerkers, die geen advocaat zijn. Zo houden ze de kosten en de premie laag, en de winsten hoog.
