Er is een hoop gebeurd bij de kranten, en NRCNext, van deze uitgeverij de afgelopen twee jaar. Ik denk even aan de overname door de Persgroep, de verkoop aan Egeria & Het Gesprek, gedoe om het redactiestatuut, de openlijke druk van aandeelhouders, het ontslag van de hoofdredacteur, het aangekondigde ontslag van veel redacteuren, de omschakeling van NRC naar tabloidformaat, de oprukkende invloed van adverteerders in NRC en problemen bij de ontvlechting met de Persgroep-kranten.
Deze informatie stroomt hapsnap via verschillende bronnen de wereld in. Je moet wel filteren, want mededelingen van de uitgever en hoofdredacteur lopen niet altijd synchroon met de werkelijkheid. Bovendien zijn ze vaak eenzijdig: het gaat altijd goed, de oplage gaat goed, de iPads voor een verkoopactie zijn niet aan te slepen, na de omschakeling naar tabloid staan nieuwe abonnees in rotten van drie voor de deur, dat werk. Hoe anders is dat dan de berichten van het nieuw aangetreden management van een jaar geleden dat NRC elke 3 minuten een abonnee verliest. Je zou denken dat NRC Media in plaats van de toen verwachte tien miljoen euro winst toch wel minimaal het dubbele heeft gehaald. Ik weet het niet, niemand weet het. Al vermoed ik dat een dergelijk resultaat vast naar buiten was gekomen. In de journalistiek geldt weliswaar: “Bad news travels fast, good news not at all”, maar in PR is het meestal andersom.
Apax
Is er reden tot zorg? In Nederland hebben we ervaring met investeerders in kranten. Het Britse Apax was van 2004 tot 2007 aandeelhouder in PCM en incasseerde een winst van 131 miljoen euro. PCM mocht het verder uitzoeken met een enorme schuldenlast en ging er bijna aan stuk. Mecom nam in 2008 Wegener over, haalde In 2009 een winst 125 miljoen euro, vorig jaar van 155 miljoen, maar investeert nauwelijks. Dat de Nederlandse overheid is gevraagd om financieel bij te springen in een zeer ambitieus, maar mislukt project om tot een nieuw verdienmodel te komen is daarvan een voorbeeld.
Wat doet grootaandeelhouder Egeria met NRC Media? We weten het niet: er zijn geen jaarverslagen beschikbaar. Ik heb ernaar gevraagd. Men zoekt nog. Tot op heden is NRC Media niet transparant. Dat hoeft helemaal niet te betekenen dat er iets aan de hand is, maar wellicht wordt de uitgeverij compleet leeggezogen. Is dat een rare veronderstelling? Egeria bestaat omdat grote beleggers een hoger rendement willen dan ze bij de bank kunnen krijgen. Prima, het lijkt mij logisch dat ze een goed rendement op haar investering van 70 miljoen (niet geverifieerd) wil, al staat nergens met hoeveel ze tevreden is. In een uitzending van Buitenhof noemt media-ondernemer Willem Sijthoff in dit kader dat een rendementsnorm van 25 procent op geïnvesteerd vermogen nodig is. Het kan ook zo zijn dat Egeria naar een bank is gestapt, geld heeft geleend en de schuld plus rente laat terugbetalen door NRC Media. Die truc haalde Apax ook bij PCM uit.
Jaarverslag
Het is bovendien onduidelijk of het redactiestatuut nu wel of niet veranderd is. Uiteindelijk zijn om de beoogde veranderingen de hoofdredacteur en de uitgever ontslagen. We weten wel dat adverteerders meer invloed hebben op de krant, maar niet welke. De NRCNext-hoofdredacteur schrijft medio maart van dit jaar: “In toenemende mate bewegen onafhankelijke, ‘traditionele’ nieuwsmedia zich naar een verdienmodel, waarin de adverteerder als voornaamste klant fungeert en de lezer het ‘product’ is geworden.” Het gaat dan ook over zijn krant.
Nogmaals, misschien is er niets aan de hand, maar er is aanleiding om de invloed van investeerders en adverteerders op de continuïteit én onafhankelijkheid van NRC Media te vrezen. Bovendien ondermijnt voor mij het gebrek aan informatie ook iets kwetsbaars. Namelijk de legitimiteit van het streven naar duiding door NRC en NRCNext. Het wringt anderen te maat te nemen, als je zelf zo’n geheimschrijver bent. Een publiek jaarverslag zou wonderen doen.
Paul Disco was ooit directeur van De Groene Amsterdammer en haalde als dagbladmanager bij de Volkskrant (PCM) een record aan betaalde oplages.
