Van iets triviaals als democratie of mensenrechten mogen ze in China dan weinig kaas hebben gegeten, de autoriteiten in Peking weten in ieder geval hoe ze een buitenlands bezoek moeten regelen. Mankracht noch moeite werden vandaag gespaard om het bezoek van premier Mark Rutte (VVD) in goede banen te leiden. “Ineens waagt een jonge Chinese fotograaf het om deze harmonie te verstoren, en via het middenpad naar het podium te lopen voor een foto. Aan zijn kraag wordt hij de zaal uitgesleept door woest sissende beveiliger. Doodsangst in zijn ogen.”
Agenten in donkergroen uniform staan strak in het gelid aan beide kanten van de weg, en alleen hun ogen draaien mee als onze auto van de ringweg een bedrijventerrein oprijdt. We zijn onderweg naar een Nederlandse fabriek aan de rand van Peking, waar Mark Rutte straks een bezoek zal brengen als onderdeel van de handelsmissie in China. De afgelopen vijf minuten rijden heeft er om de dertig meter een agent gestaan, met stalen gezichtsuitdrukking en rechte rug. Zelfs het meest nietszeggende landweggetje heeft een persoonlijke bewaker gekregen. De Chinezen willen hier blijkbaar een statement maken: geen geintjes met onze beveiliging vandaag. Het eerste bedrijf van het Chinees – Nederlandse toneelstuk, ‘de handelsmissie’ is begonnen.
Agenten in verschillend uniform rennen langs de weg en op het fabrieksterrein heen en weer. Er heerst lichte paniek, want in een van de oortjes is duidelijk gemaakt dat de motorcade eraan komt. De beveiligingschef staat driftig te gebaren dat de pers aan de kant moet, terwijl een rij Chinese werknemers in grijze jasjes in de houding wordt gedelegeerd. Onder applaus van de jasjes stapt premier Rutte even later breed lachend zijn auto uit voor het bezoek. De premier speelt zijn rol in het stuk goed, hij schudt handen en feliciteert de directie hartelijk met het zojuist gesloten contract. Fotootje, kijkje in de fabriek en snel weer de auto in.
Onder politiebegeleiding gaat de stoet verder naar de volgende stop: de Agrarische Universiteit van Peking, waar FrieslandCampina en de Universiteit Wageningen een belangrijke deal gaan ondertekenen met Chinese partners. Een onwaarschijnlijk lege ringweg ligt voor ons, mede mogelijk gemaakt door de wegblokkades bij alle opritten. Een extra uur file is de bittere conclusie voor alle gewone stervelingen die op de opritten staan te wachten. Een journalist knikt tevreden: “Zo kom je nog eens ergens, dit zouden we elke dag moeten hebben.”
Ook rondom de universiteit is de bewaking nietsontziend. Wild gebarend en zwaaiend met een walkietalkie probeert een beveiliger ons zoveel duidelijk te maken als dat we met de weg mee naar links moeten, om niet tegen de universiteit aan te rijden – in China houden ze het graag duidelijk. Als de auto veilig geparkeerd is, poseert premier Rutte met zijn kenmerkende glimlach te midden van een groep studenten voor de foto. Mao Zedong kijkt vanaf zijn marmeren sokkel tevreden op het spektakel neer.
Binnen gaat het beveiligingscircus verder. In het zwart geklede mannen met oortjes houden de wacht bij de deuren. De aanwezige media houden gepaste afstand van het podium, waar de directietop van de Nederlandse bedrijven en hun Chinese partners speeches houden. Ineens waagt een jonge Chinese fotograaf het om deze harmonie te verstoren, en via het middenpad naar het podium te lopen voor een foto. Aan zijn kraag wordt hij de zaal uitgesleept door woest sissende beveiliger. Doodsangst in zijn ogen.
Mochten we nog niet overtuigd zijn van de Chinese daadkracht: het huzarenstukje van de Chinese politie wordt in het laatste bedrijf van dit toneelstuk opgevoerd. Het decor wordt gevormd door de Verboden Stad, het oude paleis van de Chinese keizer. Volgens het schema moet de delegatie er over een paar minuten zijn, maar op het centrale plein wemelt het nog van de toeristen.
Bliksemsnel zet de beveiliging hekken op over de breedte van het plein, een Chinese toerist kan nog net voorkomen dat hij van zijn vriendin gescheiden wordt door een stuk ijzerwerk. De agenten in het bekende groene uniform marcheren het plein op en vormen een perfecte menselijke muur. Binnen enkele minuten is de grootste toeristische bezienswaardigheid van Peking in zijn geheel leeg geveegd. Ook het groepje journalisten wordt teruggedrongen, en niet voor de eerste keer vandaag moet de ambassademedewerkster in haar beste Chinees zien te voorkomen dat we worden weggestuurd. Plotseling weer de paniek, en de rij soldaten zet op commando drie stappen vooruit – ons nog verder terugdringend van de plek waar straks de premier uitstapt. “Wat een poppenkast, wat een gedoe om niks,” moppert een Nederlandse journalist, terwijl een met camera’s behangen fotograaf van AP nog maar eens om accreditatie wordt gevraagd.
De Nederlandse delegatie arriveert op het centrale plein, en eindelijk gaat de menselijke muur voor de journalisten open. Met een guided tour door de uitgestorven Verboden Stad is het laatste bedrijf aan zijn eind gekomen, en stapt de delegatie weer in hun auto’s voor de volgende afspraak. De agenten drijven het publiek het plein weer op, een van hen neemt snel nog een foto met zijn mobieltje. Dit geloven ze thuis nooit.
Tekst en foto’s door Sjoerd Klumpenaar, met medewerking van Lokaalmondiaal.
