Na de moord op Pim Fortuyn verschenen er regelmatig mannen (allemaal wit trouwens) op televisie die hun uitspraken steevast bekroonden met “en Pim zou het daarmee eens zijn geweest” of “zo had Pim dat zeker niet gewild”. Alsof er een exclusief, bovennatuurlijk communicatielijntje bestond met de overledene, werd er in zijn naam en met de grootste stelligheid van alles en nog wat beweerd. Een beetje potsierlijk. Maar ach, iedereen heeft zijn eigen manier om met een abrupt verlies om te gaan. En na een tijdje hield het vanzelf op.
In het anti-Zwarte Pietenprotest is iets vergelijkbaars gaande heb ik gemerkt. Zondag vernam ik namelijk dat Martin Luther King het eens geweest zou zijn met diegenen die bij de demonstratie op de Dam tegen Zwarte Piet hun gebalde vuist in de lucht staken. De Black Powergroet dus.
Bijna had ik het laten passeren.
Het is mij (en vele anderen) de laatste tijd namelijk nèt iets te vaak gebeurd dat er totaal niet wordt ingegaan op inhoud, argumenten of feiten als ik me niet blindelings solidair verklaar met wat de anti-Zwarte Pietenmensen betogen. Als ik zelfs maar een vraagteken waag te zetten bij de bolle, af en toe compleet hysterische retoriek, word ik weggezet als witte vrouw die zich niet bewust is van haar privileges en machtspositie.
Bovendien moet ik als koloniale witte eerst maar eens mijn onbewust geïnternaliseerde racisme onderzoeken, voordat ik ergens tegenin durf te gaan. Met andere woorden: of ik maar even mijn mond wil houden totdat ik de verplichte literatuurlijst èn sensitivity training heb afgewerkt.
Ik zou me bijna slecht, zielig, dom en onwetend gaan voelen. Schuldig ook. Vooral schuldig, want mijn voorouders… en dan volgt de hele riedel over slavernij. Alsof dat geen crimineel samenwerkingsverband tussen Europeanen, Afrikanen en Arabieren is geweest. En alsof je aan mijn gezicht kunt zien wie mijn voorouders waren en hoe ze in hun onderhoud voorzagen. En alsof ik het daarom nu zo goed heb en anderen zo slecht. En dat is niet eerlijk, o nee! Dus of ik nou gewoon even mijn mond wil houden en mijn plaats wil weten in deze discussie.
Zonder dat men iets van mij weet, wordt mij van alles toegedicht. Op basis van mijn huidskleur. Men kijkt naar mij en kleurt het plaatje zelf wel even in: mijn bewuste èn mijn onbewuste worden gekend. Als dat niet racistisch is (bewust of onbewust) dan weet ik het niet meer. Het kan natuurlijk ook een paranormale gave zijn. Helderziendheid. Zoiets. Jomanda weet tenslotte ook altijd eerder dat je ziek bent dan jijzelf.
Die hele Zwarte Piet interesseert me niets. Net zoals dat hele Sinterklaasfeest me niet kan boeien. Ik zal er geen traan om laten als het morgen wordt afgeschaft. Culturele achtergrond en zo. Slechte inburgering, assimilatie of integratie. Het zal wel.
Maar ik ga steigeren als ik in een hokje wordt gedouwd door een malle meute. Mensen die ervan overtuigd zijn het gelijk aan hun kant te hebben omdat ze zo lekker hard schreeuwen met zijn allen. Die bij voorbaat al hebben bepaald dat zij de enigen zijn die kunnen weten wat racisme is. En dat Zwarte Piet racistisch is. En als je dat niet wilt of kunt zien… tja, dan ben je gewoon een racist. Dus. Een cirkelredenering gebaseerd op emoties.
Toch wil ik hier even wat feiten te berde brengen.
In oktober 1968 tijdens de Olympische Spelen in Mexico wonnen twee zwarte Amerikaanse sprinters goud en brons op de 200m. In april van dat jaar was Martin Luther King doodgeschoten, in juni Robert Kennedy. Malcolm X en John F. Kennedy waren al langer daarvoor vermoord. De zwarte burgerrechtenbeweging was haar belangrijkste leiders en medestanders kwijt.
Toen Tommie Smith en John Carlos op het erepodium stonden (zonder schoenen als symbool voor de armoede onder de zwarte bevolking van hun land) en het Amerikaanse volkslied werd ingezet, hieven ze hun gebalde, zwart gehandschoende vuist hoog in de lucht en bogen het hoofd.
Net als bij de Australische zilveren medaillewinnaar Peter Norman prijkte op hun borst de badge van het Olympic Project for Human Rights (OPHR).
Een bijzonder indrukwekkend moment, een statement waar de wereld niet omheen kon en qua historische betekenis zonder meer vergelijkbaar met de fameuze speech “I have a Dream” van Martin Luther King.
Smith en Carlos hebben offers gebracht voor hun demonstratieve gebaar. Ze werden uit het Olympisch team gezet. Ze moesten het Olympisch dorp en Mexico binnen 48 uur verlaten. Ze zijn verguisd en met de dood bedreigd om hun actie. Nog jaren daarna. Hun Olympische sportcarrière was voorgoed voorbij en algemene erkenning volgde pas decennia later.
De situatie van zwarten in de jaren ’60 in de VS gelijkstellen met die van zwarten in het huidige Nederland is onzinnig. Zeker als het over geïnstitutionaliseerd racisme gaat. Zwarten mochten immers destijds niet in alle staten stemmen, ze mochten niet wonen en werken waar ze wilden, niet naar school waar ze wilden. Die rechteloosheid was in sommige staten vastgelegd in de wet. In andere, waar de wet onder druk van onder andere massale vreedzame demonstraties was veranderd, verdomden autoriteiten het om de wet te handhaven.
Je vuist gebald heffen tegen Zwarte Piet op een zondagmiddag op een speciaal daarvoor aangewezen stukje van de Dam in Amsterdam is pathetisch. Een loos, hol gebaar. Een vloek op de nagedachtenis aan de heroïsche actie van Smith en Carlos.
En beweren dat Martin Luther King het ermee eens geweest zou zijn. Dat is net zo potsierlijk en treurig als die mannen die meenden namens Pim Fortuyn te kunnen spreken.
Het grote voorbeeld van King was namelijk Ghandi: alles moest massaal en met vreedzame bedoelingen. Die gebalde geheven vuisten en al het andere waar Black Power voor stond waren te militant voor King. Hij had een geweldloze, religieus geïnspireerde droom. Een droom die tot op de dag van vandaag navolging verdient. Geen bezoedeling.
@MajaMischke heeft zich maar even verstopt achter de bank. Kunt u ondertussen naar deze documentaire kijken over Smith, Carlos en de burgerrechtenbeweging in de VS.
