Volgend jaar is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. De Eerste Wereldoorlog leidde tot miljoenen doden, de Russische Revolutie en de Armeense Genocide en uiteindelijk ook (hoewel misschien noodzakelijkerwijs) tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
Volgend jaar zullen er ongetwijfeld vele herdenkingsboeken en –bundels verschijnen. Om deze tsunami aan publicaties voor te zijn is eind dit jaar De Eerste Wereldoorlog herdacht van Gary Sheffield verschenen.
Dit boek, dat in samenwerking met Imperial War Museums is geschreven, is zeer fraai vormgegeven en staat vol met historische foto’s. Ook staan er losse briefkaarten en posters in, replica’s van originele brieven die in de oorlog zijn geschreven en beroemde propagandaposters uit die tijd. De mooiste is die van de Britse veldmaarschalk Lord Kitchener, ‘You’re country needs you’, die in mijn nieuwe huis een mooi plekje heeft gekregen in de bezemkast onder de trap (speciaal voor Harry Potter als hij komt logeren). Ten slotte bevat het boek een CD met Engelstalig gesproken getuigenissen van Britse veteranen, die over hun belevenissen in de Eerste Wereldoorlog zijn geïnterviewd.
Het boek focust zich erg op de militaire kant van de oorlog. De grootste slagen aan het westelijk front – onder andere die om Verdun en Ieper en aan de Marne en de Somne – worden uitgebreid besproken, evenals de belangrijkste militaire slagen die werden geleverd op de Balkan, in het Midden-Oosten, Rusland en de koloniën.
Aan de context wordt veel minder aandacht besteed. De aanloop tot de oorlog en de nasleep van de oorlog krijgen elk twee pagina’s. Ook de Russische Revolutie komt er, eveneens met twee pagina’s, bijzonder karig vanaf. De Armeense Genocide wordt bovendien helemaal verzwegen. Deze omissie is des te opmerkelijker, omdat het boek wel de gevechten tussen Rusland en het Ottomaanse Rijk in de Kaukasus bespreekt.
Heel aardig zijn daarentegen de hoofdstukken over de rol van vrouwen in de oorlog, het Paasoproer in Ierland, de mislukte vredespogingen en de culturele invloed van de oorlog (denk hierbij aan de beroemde roman Im Westen nichts Neues uit 1929 van Erich Maria Remarque, in het Engels uitgebracht onder de titel All quiet on the Western front).
De Eerste Wereldoorlog herdacht is, zoals de titel ook duidelijk aangeeft, een echt herdenkingsboek. De teksten zijn ondergeschikt aan het beeldmateriaal. Mensen die al het een en ander over de Eerste Wereldoorlog weten zullen in dit boek weinig nieuws aantreffen. Als beeldboek is het echter een prachtboek om in je kast te hebben staan en ook de CD met interviews met de Britse oorlogsveteranen is zeer indrukwekkend. De Eerste Wereldoorlog herdacht is kortom een boek dat je voor Sinterklaas zou willen krijgen.
N.a.v.: Gary Sheffield, De Eerste Wereldoorlog herdacht (Lido, z.p. 2013). ISBN 9789491301384. 132 pagina’s. In luxe doos €49,90.
Ewout Klei is historicus en schrijft de laatste tijd het liefst weer over geschiedenis. In het loopgravendebat over zwarte piet is hij neutraal gebleven, hoewel hij ook last heeft van de onbeperkte duikbotenoorlog.
