Meer dan twintig jaar na het einde van de Koude Oorlog ondervindt de provincie Noord-Brabant nog steeds de gevolgen van de kernwapenwedloop uit die periode. Het is een publiek geheim dat er Amerikaanse kernbommen op Volkel liggen. Omdat de risico’s bij transport van kernwapens niet zijn te overzien, is het logisch dat de provincie een negatief advies heeft gegeven over de veiligheid rondom vliegbasis Volkel menen Fráncy van Iersel en Harry van Bommel die verdergaande stappen bepleiten.
Anders dan in Duitsland en België weigert de Nederlandse regering openheid te geven over de aanwezigheid van kernwapens in ons land. Wel bepleit zij nucleaire ontwapening maar verwijdering uit Volkel is pas aan de orde als alle NAVO-lidstaten het daarover eens worden. Aangezien dat nu niet het geval is, blijft Volkel de thuisbasis van een Nederlands F-16 luchtmachtsquadron waarvan de piloten worden opgeleid om kernwapens af te werpen. Zonder openheid over kernwapens in Nederland kan de volksvertegenwoordiging ook niet controleren of de veiligheid in de regio is gegarandeerd. Dit past niet in een democratisch land als Nederland.
In september werd bekend dat de ouderwetse vrije val bommen (type B-61) in Volkel vervangen worden door een nieuwe generatie aangestuurde kernbommen, die momenteel in de Verenigde Staten worden ontwikkeld. Daarover ondervraagd verklaarde minister Timmermans van Buitenlandse Zaken dat er inderdaad een Amerikaans moderniseringsprogramma voor de kernbommen bestaat. Momenteel hebben in NAVO-verband Nederlandse F-16’s de atoomtaak maar dat toestel wordt vervangen door de JSF. Recent name de Tweede Kamer echter een motie van de SP aan die de kernwapentaak voor de JSF uitsluit. Het ligt daarom voor de hand dat Nederland met de Amerikanen het gesprek aangaat over het terugnemen van de kernwapens uit Volkel. Dat komt ook overeen met de wens van een meerderheid van de Nederlandse bevolking.
Zolang er kernwapens liggen in Volkel blijft Noord-Brabant opgescheept met de nucleaire erfenis. De oude kernbommen blijven immers niet steeds in hun opslagkelders onder de vliegtuig hangars. Ze worden af en toe tevoorschijn gehaald zodat de Nederlandse piloten en de Amerikaanse beheerders de laadprocedures kunnen oefenen. Bovendien worden ze regelmatig teruggevlogen naar de VS voor onderhoud. Om die reden is er regelmatig bezoek aan Volkel van C-17 vrachtvliegtuigen van de 62e Airlift Wing, de Amerikaanse luchtmacht-eenheid die gespecialiseerd is in kernwapenvervoer.
De Nederlandse regering heeft de provincie nog nooit geïnformeerd over de risico’s verbonden aan dit vervoer, zelfs niet hoe vaak het plaatsvindt. Dat is echter van groot belang om eventuele rampen met de nucleaire transporten op te vangen. Bij het vervoer van nucleair afval over de weg of over het spoor liggen noodplannen gereed om eventuele rampen op te vangen. Bij het transport van kernwapens door de lucht kennen we de risico’s niet en zijn er geen openbare rampenplannen. Defensie werkt momenteel aan een milieueffectrapportage waarvoor een advies moest worden gevraagd aan de provincie. Vanwege de onbekendheid met de risico’s verbonden aan de kernwapentransporten, heeft de provincie besloten om een negatief advies te geven over de veiligheid rondom de vliegbasis. Door de strikte geheimhouding is het onmogelijk om na te gaan wat de precieze risico’s zijn van de kernwapen transportvluchten, welke routes gevolgd worden en wie er aansprakelijk is bij een ongeluk.
Het beste zou zijn om de verouderde kernwapens meteen te verwijderen en de Nederlandse kerntaak af te stoten. Zolang dat niet gebeurt, moet er duidelijkheid komen over deze zaken. De tijd van de potsierlijke geheimhouding is voorbij. De bevolking en de volksvertegenwoordiging hebben er recht op om geïnformeerd te worden over de mogelijke risico’s verbonden met de voortgezette aanwezigheid van kernwapens in de provincie, zelfs in vredestijd.
Fráncy van Iersel en Harry van Bommel zijn respectievelijk lid van Provinciale Staten Noord-Brabant en Tweede Kamerlid voor de SP.
