Nu 2014 met rasse schreden nadert is het tijd om de balans van 2013 op te maken. De godsdienstwaanzin top-10 en de tien grootste aanstellers van het afgelopen jaar zijn inmiddels bekend, maar er zijn natuurlijk veel meer rijtjes te verzinnen. Laat ik een beetje bij mijn leest blijven en de tien beste geschiedenisboeken van het afgelopen jaar noemen. Het is natuurlijk wel een heel subjectief lijstje, omdat mijn interessegebied ook een beetje beperkt is.
Laten we deze subjectieve lijst met een subjectief boek beginnen, God van gewone mensen van Trouw-journalist Emiel Hakkenes. In dit boek gaat Hakkenes op zoek naar zijn religieuze wortels en legt hij uit hoe de God van zijn vader uit zijn leven verdween. Hoog Geert Mak-gehalte, maar wat journalistieker opgeschreven allemaal. Leuk voor zinzoekers.
Hebbedingetje voor iedereen die in Turkije geïnteresseerd is. Het boek is geschreven door voormalig GroenLinks-Europarlementariër Joost Lagendijk en zijn echtgenote Nevin Sungur. Het bevat een korte geschiedenis van Turkije en behandelt enkele hete hangijzers, zoals het islamisme van de Welvaartspartij van Erdogan en de gepolariseerde discussie over de Armeense genocide. Hopelijk komt er binnenkort een herziene herdruk van het boek, waarin de economische crisis WAAR Turkije dankzij het corrupte wanbeleid van Erdogan in verzeild is geraakt ook wordt meegenomen.
Ook als u net als ik van mening bent dat Thierry Baudet uit zijn nek kletst is dit boek een must voor iedereen die wil meepraten over de identiteit van Nederland. Al was het maar om over alle onderwerpen die worden aangeboord een mening te hebben die haaks op die van Baudet staat.
Rik Smits, hoofdredacteur van De Republikein, vertelt in Rebellen over vijftien tegendraadse landgenoten die elk hun steentje hebben bijgedragen aan ‘ons’ moderne Nederland. Het boek biedt een ander perspectief op 200 jaar koninkrijk dan de biografieën over Willem I, II en III. Het gaat Smits juist om de andere kant van het verhaal. Dit boek is net als Oikofobie ook een must voor iedereen die wil meepraten over de identiteit van Nederland, maar om precies de tegenovergestelde redenen.
Het tweede boek over intellectuelen van historicus en stukjesschrijver bij De Groene Amsterdammer Rob Hartmans. Grondsop en verwarring is het vervolg op het in 2000 verschenen boek Vaarwel dan! dat ook over intellectuelen en hun illusies gaat. Hartmans behandelt in zijn boek vele intellectuelen (en wannabe-intellectuelen) die hebben nagedacht over politiek, maatschappij en de letteren. Elk essay is een juweeltje. Het is nu wachten op deel drie.
Advocaat en historicus Sidney Smeets beschrijft in De wanhoopsdaad de zaak-Grynszpan. In november 1938 ontketende de zeventienjarige Joodse vluchteling Herschel Grynszpan met zijn moord op een Duitse diplomaat in Parijs onbedoeld de Kristallnacht. Smeets behandelt het verhaal van de moordenaar, de moord, de daaropvolgende Kristallnacht en ten slotte de pogingen om Grynzspan veroordeeld te krijgen. Het is een goedgeschreven boek over een tragische geschiedenis.
Er bestaan vele boeken en biografieën over Adolf Hitler, onder andere die van Sebastian Haffner en Ian Kershaw. Een interessante inleiding over het meest beruchte figuur uit de wereldgeschiedenis geeft Willem Melching van de Universiteit van Amsterdam. Melching stelt belangrijke vragen en plaatst Hitler in de context van zijn tijd. Als de meer dan 1000 pagina’s tellende tweedelige biografie van Kershaw u wat te veel is is de beknopte biografie van Melching een mooi alternatief.
Deze interessante studie van Boyd van Dijk gaat over de geschiedenis van Kamp Vught (Konzentrationslager Herzogenbusch), één van de drie Duitse concentratiekampen in Nederland. Centraal in Van Dijks analyse staan de omstanders: de politie van Vught, medewerkers van het Rode Kruis, de burgemeester en anderen die niet direct tot de daders of slachtoffers behoorden. Het boek is, vooral vanwege het gekozen perspectief, een must voor iedereen met belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland.
Dit boek gaat over de Duitse wortels van NRC-journaliste Laura Starink. Haar familie komt uit Silezië, een voormalige Duitse provincie die na 1945 door Polen is geannexeerd. Voor de familie brak de Tweede Wereldoorlog eind 1944 aan, toen de Russen kwamen. Een tante van Laura moest als jong meisje de fabrieksinstallaties van IG Farben bij Auschwitz ontmantelen, die allemaal naar Rusland werden vervoerd. Haar moeder ontsnapte aan de ellende omdat ze vlak voor de komst van de Russen naar een kuuroord in Zwitserland moest. Het boek vormt een prachtige synthese van familiegeschiedenis en wereldgeschiedenis.
Het beste geschiedenisboek van 2013 is zonder twijfel De geschiedenis van de vooruitgang van de jonge historicus Rutger Bregman. Ik las het vlak nadat ik Nederland als een vervlogen droom had uitgelezen, het pedante, pretentieuze en zwaar overschatte boek van de eveneens jonge historicus (in opleiding) Thijs Kleinpaste. Het contrast tussen beide boeken kan niet groter zijn. Hoewel De geschiedenis van de vooruitgang ook vol met erudiete dingetjes staat is het verhaal wel goed leesbaar en gaat het ook ergens over. Heden, verleden en toekomst worden in Bregmans wervelende wereldgeschiedenis vakkundig met elkaar verweven. Ik ben echt wijzer geworden na het lezen van dit boek. Ergo: koop het als u het nog niet in uw boekenkast heeft.
Ewout Klei is historicus en blikt dus per definitie graag terug. Hij doet daarom graag aan de decemberse terugblikgekte mee.
