Het eerste blog van Hans Izaak Kriek van 2014 gaat over de zoveelste reis van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, John Kerry, naar het Midden-Oosten. Vijf vragen aan Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator BNR Nieuwsradio en presentator van BNR De Wereld.
1.De Amerikaanse minister van buitenlandse Zaken, John Kerry, is deze week opnieuw in het Midden-Oosten om het vredesoverleg tussen Israël en Palestina te redden. Gaat dat lukken?
Heel ver liggen de partijen niet uit elkaar, dus het zou moeten kunnen. Israël en de Palestijnen hebben afgesproken 9 maanden te onderhandelen. Ze zijn nu net over de helft, en het is al de tiende keer dat Kerry erheen is. Het gaat inderdaad om het ‘redden’ van de onderhandelingen, want de delegaties vliegen elkaar voortdurend in de haren.
2. Hij praat met zowel premier Netanyahu als met president Abbas over een ‘raamwerk’ dat zou kunnen dienen als basis voor een verdrag. Zijn er niet teveel twistpunten?
Dat ‘raamwerk’ gaat over de drie belangrijkste twistpunten:
– De toekomstige grens. Uitgangspunt is de grens van voor 1967, met correcties. Stel je een soort S-bocht voor, waarbij een aantal van de nu omstreden Joodse nederzettingen, vooral rondom Jeruzalem, Israëlisch zouden worden, in ruil waarvoor Israël een stuk grondgebied aan de Palestijnen geeft. Volgens mij zijn ze het daar wel over eens.
– De kwestie-Jeruzalem. Beide partijen beschouwen dit als hun hoofdstad. Voor zover ik begrijp hanteren de onderhandelaars een model dat ook is gebruikt in de mislukte onderhandelingen in 2000 tussen Jasser Arafat, Ehud Barak en Bill Clinton. De grens zou dan dwars over de Tempelberg lopen – het emotionele hart van het hele conflict – zodat het deel met de Klaagmuur, Israëlisch wordt, en de Aksa- en Omar-moskeeën Palestijns. Een groot deel van Oost-Jeruzalem wordt dan Palestijns, het westelijke deel blijft Israëlisch. Dit ligt razend gevoelig, maar ook hier hebben de onderhandelaars stevige vooruitgang geboekt.
– De vluchtelingen. Bij het ontstaan van de staat Israël zijn zo’n 150.000 Palestijnen gevlucht of verjaagd. Inmiddels zijn er meer dan vier miljoen Palestijnen die claimen in Israël thuis te horen. Het plan is om een symbolisch aantal vluchtelingen echt te laten terugkeren, en de rest financieel te compenseren. Ook hier zitten ze behoorlijk op één spoor.
3. Kerry’s woordvoerder liet vooraf al weten dat het onduidelijk is of er overeenstemming kan worden bereikt over het voorstel. Is dit niet een signaal dat het niet gaat lukken?
Ja, en ook om duidelijk te maken dat er steeds andere kwesties opborrelen die de emoties enorm opstuwen. De Israëlische eis bijvoorbeeld, dat de Arabische wereld Israël erkent als Joodse staat. Ik vind dat altijd een beetje raar, want in resolutie 181 van de Veiligheidsraad – het delingsplan uit 1948 – stond al dat er een Joods en een Arabisch deel zou komen. Ander voorbeeld: de kwestie van de Joodse nederzettingen. Natuurlijk, die zijn altijd een struikelblok geweest. Maar een aantal van die nederzettingen vallen volgens het plan-Kerry vanzelf al aan Israël toe, dus zou Israël er verstandiger aan doen er niet steeds weer over te tetteren. En de Palestijnen zouden de zaak eenvoudig moeten negeren, in elk geval gedurende deze periode van negen maanden.
4. Israël liet vorige week 26 Palestijnse gevangen vrij. Dit was een voorwaarde van de Palestijnen voor het hervatten van de vredesbesprekingen. Is dat wel een serieus gebaar van Israël?
Reken maar! De afspraak is dat Israël gedurende deze negen maanden ruim 100 gevangen vrijlaat. Deze 26 waren de tweede groep. De Palestijnen hebben deze mensen binnengehaald als helden, terwijl ze voor de Israëliërs zware misdadigers zijn. Voor de nabestaanden van de slachtoffers is het ronduit verschrikkelijk. Je hoort ze bijvoorbeeld zeggen: ‘als het loslaten van de moordenaar van mijn kind echt vrede brengt, kan ik ermee leven. Maar als het allemaal mislukt, breng ik dit offer helemaal voor niets.’ Die mensen hebben helemaal gelijk. Aan de andere kant: met de inhoud van het vredesplan heeft het feitelijk niets te maken.
5. 2014 wordt het jaar dat Israël en de Palestijnen geen vredesakkoord sluiten. Te pessimistische idee?
Grote kans dat je gelijk krijgt. Toch blijf ik optimistisch, al is het alleen al omdat beide partijen weten dat Amerika, na deze kolossale inspanning, niet nog eens een poging zal ondernemen. Voor de Israëliërs geldt de dreiging van internationaal isolement en boycot, en voor de Palestijnen valt dan voorgoed het doek. Dus de druk is groot om er iets van te maken.
