Nederlanders voelen zich niet meer thuis in Nederland en niet-Nederlanders eigenlijk ook niet. Dat was de conclusie van Maxime Verhagen eerder dit jaar ten aanzien van de multiculturele samenleving. Je zou nog kunnen beargumenteren dat niet-Nederlanders hier doorgaans dan ook te gast zijn, maar waarschijnlijk doelde Maxime hier stiekem ook op Nederlanders van buitenlandse afkomst. In ieder geval ging het helemaal de verkeerde kant op en de multiculturele samenleving werd dan ook, wederom, dood verklaard. En wat zien we nu gebeuren: we verklaren bij monde van minister Donner die multiculturele samenleving gewoon nogmaals dood.
Nederlandse waarden
De opmerkelijkste inhoud van de Integratienota zou zijn dat in ons land onze samenleving en de waarden waarop deze berust centraal moeten staan. Laat dat nog maar eens goed op u inwerken en besef dan dat dit inderdaad heel logisch opkomt. Heeft ons land niet per definitie onze waarden en huist in ons land niet eveneens vanzelfsprekend onze samenleving?
Aangezien het om een Integratienota gaat, lijkt het duidelijk: het gaat hier niet om zomaar een set aan waarden maar aan die zogenoemde “Nederlandse Waarden”. Daarmee bedoelt de minister natuurlijk niet zomaar wat waarden waar we ons binnen onze landsgrenzen aan houden, maar veel specifiekere waarden die van oudsher bij ons land horen. Welke dat dan precies zijn, blijft altijd onduidelijk, maar het heeft waarschijnlijk wat met vrijheid en tolerantie te maken. Rita Verdonk, die zoals we hier op DeJaap eerder opmerkten, al ver voor Maxime de multiculturele samenleving doodverklaarde, zal zich nogmaals druk kunnen maken: men herhaalt gewoon weer haar woorden uit de Brief Integratiebeleid Nieuwe Stijl, waarin ze destijds schreef:
Kernelementen van toerusting zijn kennis van de Nederlandse taal, van de Nederlandse waarden en normen en van de belangrijkste maatschappelijke instellingen van ons land.
Vrijheid, maar niet te gek
Het is dus niet helemaal zo dat men nu “pas” afscheid van multicultureel beleid neemt, het punt is eerder dat het al wéér gebeurt. De bedoeling daarvan ligt in het feit dat men de noodzaak tot Nederlandse normen en waarden wil benadrukken. En dat is waar het eigenlijk een beetje eng voelt. Want dat willen we natuurlijk allemaal graag: bepaalde waarden delen. Dat voelt geborgen en als een thuis. Wanneer een overheid ons echter gaat opleggen dat we nu toch echt die normen en waarden moeten gaan delen voelt het een beetje totalitair, Oost-Europees en vooral ook heet Calvinistisch aan.
Misschien is dat dan wel die Nederlandse mentaliteit: dat we allemaal wel een beetje normaal moeten doen. Dat het die eeuwige strijd is tussen het feit dat we zeggen dat vrijheid en liberalisme ons kenmerk zijn, maar dat we ook vinden dat het niet te gek moet. Wat dan ‘te gek is’, dat is dan weer dat magisch ongrijpbare Nederlandse, dat is onze volksaard. Volgens Piet Hein Donner heeft het in ieder geval iets te maken met dat vrijheid is dat je ook in onderlinge samenspraak er voor mag kiezen dat vrouwen niet zo’n prominente plek behoeven. Behalve als je moslim bent natuurlijk; het moet ook niet te gek worden.
Gyurka Jansen is wekelijks over internet te horen op Radio 1 en geeft training en advies over nieuwe media en marktonderzoek.
