Om nou te zeggen dat de hele Nederlandse journalistiek op zijn achterste poten staat, is wellicht wat overdreven. Maar er is in elk geval gedoe. Het nobele Genootschap van Hoofredacteuren schreef een brandbrief. Journalisten twitterden dat het allemaal schandalig was. En twee gerespecteerde verslaggevers van RTL Nieuws klommen in de pen om schande te spreken.
De aanleiding lijkt futiel: een filmpje dat de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) van de nieuwjaarsreceptie van de koning maakte en op YouTube zette. Zie hier het resultaat:
Inderdaad, geen al te spannend filmpje: handen schudden, klinkende glazen, woorden van de koning en pratende hoofden. Redelijk saai dus, maar verder niks mis mee. Zou je zeggen.
Maar niets is minder waar volgens enkele journalisten:
Wat is er precies aan de hand? Mochten journalisten opeens niet meer komen borrelen op de nieuwjaarsreceptie? Bleef de deur dit jaar gesloten voor de pers? Wie journalisten een borrel door de neus boort, kan heibel verwachten. Dat weet een kind.
Maar daar is helemaal geen sprake van. Journalisten waren in voorgaande jaren namelijk ook niet welkom op de nieuwjaarsreceptie van de koningin. Zoals Antoin Peters in zijn column schrijft:
“De pers-‘uitnodiging’ voor de nieuwjaarsreceptie is elk jaar glashelder. De media staan buiten in een persvak en mogen alleen de aankomst van de gasten filmen. Wat er binnen gebeurt, is een groot geheim. Op zich al erg raar in een vrij Nederland anno 2014, maar dat regeltje heb ik allang weggeslikt.”
Waarom dan die woede? Omdat de RVD nu een filmpje had gemaakt van het festijn. En ook nog het lef had om dat op YouTube te zetten. Jos Heymans schrijft in zijn column:
“Maar nu zijn de rijksvoorlichters een stap te ver gegaan door een eigen beeldverslag van de nieuwjaarsreceptie van de koning op YouTube te plaatsen.”
Ook Antoin Peters maakt in zijn column duidelijk dat juist dit woede bij hem wekt:
“De journalisten houden we zoals gewoonlijk lekker buiten, maar we gaan het gewoon zelf eens proberen!”
Dat journalisten niet aanwezig mogen zijn op de receptie, oké, dat accepteren ze. Maar dat de RVD er een filmpje van maakt, dat is tegen het zere been. Dat mag niet!
Is het zo nieuw dan dat de Rijksoverheid zelf videoverslagen maakt en publiceert? Nee, zeker niet. Het Koninklijk Huis heeft al veel langer een YouTube-kanaal. En ook ministeries maken en publiceren al veel langer eigen videoreportages. Het Ministerie van Defensie heeft bijvoorbeeld ook een eigen YouTube-kanaal.
Gek genoeg heeft dat nooit tot groot rumoer geleid. Het Genootschap van Hoofdredacteuren heeft er bij mijn weten nimmer een brandbrief over geschreven.
Waarom nu dan wel? Het Genootschap van Hoofdredacteuren schrijft in zijn brandbrief dat er “een groot maatschappelijk belang aan de orde is”. Welk belang er nu precies gemoeid is met de koninklijke nieuwjaarsreceptie, wordt in de brief helaas niet aangegeven. Ook Jos Heymans en Antoin Peters maken in hun columns niet duidelijk waarom het zo belangrijk is dat journalisten op de nieuwjaarsreceptie aanwezig zijn.
Denken ze dat de koning daar een slinkse deal met de bezoekende aannemers sluit over een voordelige verbouwing van zijn woning? Of dat hij de bouwsector daar onder het genot van een glaasje oranjebitter belooft dat de overheid in 2014 meer zal gaan bouwen? Of wellicht vermoeden ze dat hij zijn gasten waarschuwt dat de leugen regeert in de media?
Ik vrees dat als de NOS of RTL Nieuws zouden zijn toegelaten tot de receptie, we een soortgelijk verslag als dat van de RVD zouden hebben gekregen: handen schudden, klinkende glazen, woorden van de koning en pratende hoofden. Plus wellicht nog een ‘kritische’ opmerking over de koning. Bijvoorbeeld: “O, wat oogde hij ontspannen!” Of: “Hij kwam in zijn toespraak wat weifelend over.” Maar per saldo zou de democratie er geen haar beter van geworden zijn.
Het verbaast me hoogelijk dat uitgerekend over een nieuwjaarsreceptie zoveel heibel gemaakt wordt. Natuurlijk is het zielig voor Antion Peters dat hij urenlang in de regen moest staan terwijl de koning en zijn gasten zich tegoed deden aan bier en bitterballen. Maar waarom ga je er dan überhaupt heen? Wat is het nut om daar te staan en arriverende gasten te filmen? Om te controleren of Poetin wellicht stiekem naar binnen glipt?
Volgens mij zijn er belangrijkere kwesties waarover de journalistiek zich kan opwinden. Een filmpje van een nieuwjaarsreceptie aangrijpen om in de hoogste boom te klimmen, getuigt van een volslagen gebrek aan gevoel voor relevantie. Daar heeft de journalistiek de laatste tijd wel vaker last van. Zie het gedoe rond burgemeester Onno Hoes dat flink werd opgeklopt in de media. De nieuwjaarsreceptierel past wat mij betreft naadloos in het vermogen van de hedendaagse journalistiek om bij tijd en wijle bijzaken op te blazen tot affaires van leven en dood.
Een tip voor het Genootschap van Hoofdredacteuren: kies de kwesties om je boos over te maken voortaan wat zorgvuldiger uit.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op DeNieuweReporter.
