Kehiarde kritiek op de twee voorgangers van Jeroen Dijsselbloem en De Nederlandsche Bank (DNB) inzake de nationalisatie van SNS Reaal. Door ‘niet tijdig en effectief reageren’ was er begin 2013 geen andere optie dan nationalisatie van de bank. Dat is de conclusie van van het rapport van de evaluatiecommissie, die de nationalisatie van SNS Reaal, en wat er in de jaren daarvoor aan vooraf ging, onderzocht.
De commissie, bestaande uit Raad van State-lid Rein Jan Hoekstra en aan oud-hoogleraar en oud-ABP-directeur Jean Frijns ,en ingesteld door de Dijsselbloem, stellen dat de grove fouten in de jaren voor nationalisatie zo veel mis was gegaan, dat nationaliseren – voor een prijs van 3,7 miljard euro – onvermijdelijk was.
De overname van de vastgoedportefeuille van ABN Amro (hierna: Property Finance) was volgens de commissie een grote fout, waar DNB nooit toestemming voor had mogen geven. DNB gaf zelf eerder ook toe dat dit besluit ‘op te laag niveau was genomen.’ De bank heeft te weinig oog gehad op de integriteitsrisico’s van Property Finance. Zo wordt topcrimineel Willem Holleeder met naam en toenaam genoemd in het rapport, en de bank had ook kunnen weten van ‘verwevenheid met de Nederlandse topcriminaliteit’, maar handelde daar niet naar. Zeer onzorgvuldig, oordeelt de commissie.
Het ministerie van Financiën had harde eisen moeten stellen toen het staatssteun verleend aan SNS Reaal, maar liet dat na. De staatssteun wordt in het rapport een ‘winterjas’ voor de bank genoemd. Een eis voor staatssteun is dat de bank ‘schoon schip’ moet maken, dat betekent dat te grote, of onbekende risico’s hadden moeten worden afgedekt. Maar de harde afspraken hierover bleven uit. Rudi Kleijweg, toenmalig divisiedirecteur bij DNB, was er toen geen reden voor zorgen:
Men was al bezig. Achteraf gezien had je dat kunnen doen. [..] Men wilde immers uit het commerciële vastgoed stappen. Wat ons betreft was er niet zo veel reden meer om daar extra druk op te zetten. Men was daar al zeer mee bezig.
Dat Financiën en de DNB uiteindelijk juist hebben gehandeld door SNS Reaal te nationaliseren staat vast volgens de commissie, maar de instanties hadden wel veel eerder moeten ingrijpen. De bankiers konden te lang ongecontroleerd hun gang gaan en namen daarbij ongeoorloofde risico’s, zelfs na de financiële injectie vanuit de staat.
DNB geeft in een reactie aan het rapport eerst grondig te onderzoeken voordat er inhoudelijk gereageerd wordt.
Vanuit de politieke wordt relatief eenduidig gereageerd: deze kwestie heeft een onverantwoordelijke bijdrage van de samenleving gevraagd en het laat zien dat het toezicht op banken, bijvoorbeeld door aanscherping van de interventiewet, veel meer aandacht en scherpte verdiend.
