Is Maurits Regenboog, aandeelhouder in winkelketen Polare, een louche ritselaar of een man met oprechte hartstocht voor het boekenvak? ‘Natuurlijk heb ik gevoel, ook voor deze deal.’ Twintig Polare-boekhandels sluiten, twee jaar na de overname, vandaag de deuren.
Drie weken nadat investeringsvehikel Pr0Cures het zieltogende boekhandel Selexys heeft ingelijfd, heerst er optimisme in het Bussums hoofdkantoor. Of gierde er toen al angst door het lijf van Maurits Regenboog?
HP/De Tijd sprak de man en ontwaarde zweetplekken in zijn shirt en stelde zich de vraag: ‘Als een investeerder in gezelschap van collega’s ineens zichtbaar door zijn hemd begint te zweten, is dat vaak reden om zakelijk alarm te slaan. Tom Wolfe beschrijft in zijn roman A Man in Full hoe vastgoedbaron Charlie Croker uit zijn oksels begint te druppen als bankiers hem om extra onderpanden vragen voor zijn verlies gevende stenen-imperium.’
Het maandblad stelde toen de terechte vraag: ‘Is deze man nerveus over de transactie die hij onlangs sloot? Het zou volkomen logisch zijn. Elk mens zou gek worden van het risico dat hij neemt.’
Als we hem bellen om te vragen hoe de toestand nu is, verbreekt hij de verbinding.
The Wolf of Polare heeft geen zin om te praten. De overname van Selexys is uitgelopen op een drama. De winkels gaan tijdelijk dicht omdat Pro Cures zich strategisch wil heroriënteren, want geld wordt er niet verdiend.
Op die zomerse middag was hij nog vol bravoure. Hij roffelde de hele tijd met zijn vingers op de eikenhouten tafel voor hem, driftig en ritmisch bijna, als in een solo van Buddy Rich. ‘Nee, ik denk écht dat we een goede deal hebben gesloten,’ zegt hij.
De vraag luidde: waarom neemt Maurits Regenboog de zwaar verlieslatende boek handelketen Selexyz over, en waarom uit gerekend samen met De Slegte, een ander kwakkelend dodebomeninstituut?
‘Of de blinde de lamme helpt?’ kauwde hij op de vraag. ‘Nee, dat denk ik niet. Selexyz was een patiënt, maar is weer gereanimeerd door de deal met De Slegte. We denken schaalvoordelen te halen uit het samenvoegen van de winkels van beide ketens. Je kunt het nooit helemaal voorspellen, maar we denken dat het geld oplevert.’
Hij lacht even. ‘Anders moet je het ook niet doen, hè.’
In zekere opzicht ís Maurits Regenboog Charlie Croker. De 56-jarige investeerder is een durfkapitalist met de stalen smoel van een blufpokeraar. Met zijn achter overgekamde haar, zijn bruine moccasins en zijn blauwe chinobroek behoort hij tot een groep geldmakers tegen wie sommige mensen in de lage landen een behoorlijke argwaan koesteren.
Als bancaire dealmaker is hij al twee decennia betrokken bij tal van mediatransacties en heeft hij – dat mogen we rustig constateren – hier en daar aardig wat wenkbrauwen doen fronsen.’Ik hoef geen zaken meer met hem te doen,’ zegt een investeerder uit de Londense City, die ooit betrokken was bij een overname waarbij Regenboog als intermediair optrad. ‘Het is een man in een net pak, met een keurige das, maar volledig onbetrouwbaar.’ Programmamaker Antoinette Hertsenberg, die hem kent als adviseur bij een mislukte overnamepoging van de TROS door mediabedrijf D&D, kijkt zo op die episode terug: ‘Wat ze verkochten was ongelooflijke bullshit.’
Ook zijn ex-vriendin Catherine Keyl reageert enigszins korzelig als we haar vragen Regenboog te typeren. ‘Hij is charmant, dat zeker,’ zegt ze. ‘Daar wil ik het bij laten.’ Keyl en Regenboog ruzieden na hun ‘scheiding’ – ze waren tien jaar samen –in het openbaar over geld dat Keyl nog van Regenboog tegoed zou hebben.
De presentatrice van onder andere de 5 Uur Show dreigde tegenover iedereen die het maar horen wilde met een proces, toen Regenboog haar niet financieel tegemoet wilde komen. Om een gênante gang naar de rechter te voorkomen, stortte haar ex uiteindelijk een bedrag dat Keyl omschrijft als ‘geen kattepis’.
Regenboog krabde toen tegenover HP/De Tijd al vertwijfeld op zijn hoofd: ‘Tja, wat moet ik daarop zeggen? Als Catherine meteen de publiciteit zoekt, en als elke scheet die zij laat nieuwswaardig is, dan…’ Hij zuchtte vol berusting: ‘Ik heb een olifantenhuid ontwikkeld voor dit soort aantijgingen. Gelukkig lezen de mensen met wie ik zaken doe de Privé niet en kijken ze niet naar RTL Boulevard.’
Wie is deze zelfverzekerde lefgozer die jarenlang in de coulissen opereerde, maar in 2012 in het zonlicht stapte met de opmerkelijk overname van de omgevallen Selexyzketen? Met zakenpartner Paul Dumas, met wie hij sinds 2010 het investeringsvehikel ProCures uitbaat, lijfde Regenboog het in geldnood verkerende boekhandelsconcern in.
Zoals al vastgesteld: die deal was reuze riskant. Boeken zijn een uitstervende industrietak. Selexyz leed over 2010 en 2011 respectievelijk 10,7 en 5,1 miljoen euro verlies. In het eerste kwartaal van 2012 daalde de omzet met 35 procent ten opzichte van datzelfde kwartaal van 2011. Daarna nam ProCures de zaak over en het werd er niet veel beter op. Het bedrijf publiceerde daarna geen openbare cijfers meer.
Vandaag sluit de deuren van het fusieproduct dat Polare werd genoemd. De vraag die in de zomer van 2012 werd gesteld, is actueler dan ooit.
Waarom is Regenboog zo gek geweest te investeren? Regenboog volgt de boekindustrie al deed eerder een vergeefse poging om een onderdeel van Boekhandels Groep Nederland (BGN) over te nemen, een keten van winkels die probeerde door gezamenlijke exploitatie schaalvoor delen te behalen. Tegenover HP/De Tijd: ‘Ik ben blij dat dat niet is doorgegaan, want die groep ging failliet. Het Selexyzdossier volgde ik al een paar jaar, en ik was met Paul aan het kijken hoe we er weer een winstgevende onder neming van konden maken.’
Dus toen hij voorjaar 2012 hoorde dat Selexyz in surseance terecht was gekomen, was het tijd om toe te slaan. In overleg met curator Jan Dingemans, aandeelhouders en crediteuren stelde ProCures razendsnel een businessplan op. ‘Het was letterlijk
een minuut voor twaalf,’ blikt Dingemans terug. ‘Als er niks was gebeurd, was het faillissement uitgesproken.’ De financiële lijkschouwer was aanvankelijk vol lof over de daadkracht van ProCures: ‘Het is een moeilijke markt, maar de mannen hadden hun huiswerk goed gedaan.’
Ook directeur Hans Willem Cortenraad, als directeur van boekinkoper Centraal Boekhuis een van de crediteuren, heeft in die zomer een eind-goed-al-goed-gevoel. ‘Van alle investeerders presenteerde ProCures het beste reddingsplan. Doorwrocht en met een gedetailleerde doorrekening. Ik was onder de indruk van het ondernemerschap van Dumas en Regenboog. Je weet het nooit zeker, maar het zag er allemaal veelbelovend uit.’
ProCures dwingt in samenspraak met Dingemans een fikse sanering af bij Selexyz. Het hoofdkantoor in Houten wordt opgedoekt, met als gevolg dat er zestig werknemers worden ontslagen, die deels weer in dienst zijn getreden bij ProCures. Sommige Selexyzwinkels zullen misschien moeten sluiten. ProCures heeft immers ook ramsjreus De Slegte overgenomen.
De winkelpanden van deze tweedehandsboekenketen liggen soms op maar een paar honderd meter van Selexyzvestigingen. Door de fusie kan jaarlijks 3,8 miljoen euro worden bespaard op huuruitgaven zijn de prognoses.
Directeur Cortenraad van het Centraal Boekhuis herinnert zich deze weken als ‘een emotionele rollercoaster’. ‘Het waren bijzonder scherpe maar aangename gesprekken, die soms hard tegen hard gingen. Het alternatief was dat de hele boekenindustrie op zijn gat zou gaan. Dat zou geweldige gevolgschade hebben gehad, met een neergaande spiraal voor de hele branche. Dat wilde niemand. We heb ben een haircut geaccepteerd, omdat onze inkomsten grotendeels afhankelijk zijn van de Selexyzwinkels.’
Het Centraal Boekhuis heeft nog ‘meer dan vijf miljoen euro’ tegoed van Selexyz en zal dit verlies de komende jaren af schrijven. Hetzelfde doen ook schuldeisers ABN Amro en het Brabantse uitgeefconcern Audax. Maar na betaling van de achterstallige salarissen en een huurachterstand, wordt ProCures eigenaar van het nieuwe boekenverkoop conglomeraat. De totale overnamesom voor ProCures bedraagt 3,5 miljoen euro aan aflossing van bancaire leningen.
Regenboog toont in 2012 geen enkele twijfel: ‘Ons plan gaat uit van een krimpende markt. Toch denk ik niet dat het fysieke boek totaal verdwijnt. Natuurlijk lezen mensen meer op iPads, ereaders en Kindles, maar ze zullen boeken blijven kopen. Het is en-en.”, legde hij uit. ‘Toen de auto kwam, is de trein toch ook niet verdwenen? De televisie is gekomen, maar de bioscoop bestaat nog steeds. Je moet alleen niet stil blijven staan. Bedrijven wachten vaak af. Die geven anderen de schuld van hun malaise’, zegt hij in 2012, waarna hij met verdraaide stem en jengelend kind imiteert: ‘Ja, dat komt niet door mij. Het sneeuwde, het vroor, dus… niemand kwam naar de winkel.’
Dan lanceert hij zijn visie: ‘Bepaalde zakelijke modellen zijn soms uitgewerkt. Een bedrijf is een bedrijf. Je moet daar klinisch naar kijken. Nokia was vroeger een houtbedrijf en ging telefoontjes verkopen. Nu liggen die Finnen weer met de pootjes omhoog, want Apple is nu the king. Zo gaat dat.’
Het klinkt realistisch, maar wanneer gaat gegrond optimisme over in roekeloosheid? Regenboog en Dumas hebben eerdere deals al te rooskleurig ingeschat.
In 2007 verkocht Regenboog als bemiddelaar voor veel geld een belang van D&D, een tv productiebedrijf van Dumas en diens toen malige zakenpartner Marc Dullaert, aan de Britse investeerder Palemon. De revenuen van D&D zakten na de transactie snel in. Binnen een jaar verkochten de Britten hun belang terug aan Dumas. Regenboog reageerde laconiek: ‘Wat heb ik daarmee te maken? Ik voel me er niet verantwoordelijk voor dat het uiteindelijk anders is gelopen.’ Formeel heeft hij gelijk. Regenboog was niet meer dan de financiële makelaar die vraag en aanbod bij elkaar bracht.
D&D ging in 2008 gillend ten onder. Met Dumas, die financieel onafhankelijk was geworden door de D&D-deal die Regenboog afsloot, begon hij vervolgens ProCures met Regenboog die hem ironisch omschrift als ‘mijn beste vriend.”
Grapje natuurlijk, maar wel een waarop sommige mensen allergisch reageren. Antoinette Hertsenberg, het bijtertje van TROSprogramma Radar, wantrouwt de intenties van ProCures bij voorbaat. Dat wantrouwen dateert uit de tijd dat de commerciële tvproducenten van de assets hadden wegschreven naar hun eigen balans.
De deal was zeer suspect. D&D wilden voor 51 procent eigenaar worden van een met de TROS opgezet productiehuis, en aasden op een gegarandeerd afname-contract voor een reeks programma’s. Hertsenberg: ‘Het is me nooit duidelijk geworden waarom de TROS dat moest doen. Het leek erop dat D&D klaargestoomd moest worden om met een volle boedel te kunnen worden overgenomen door een nog grotere partij. De TROS speelde bedrijfje zonder na te denken. Dullaert had nog wel interesse in producties, Dumas helemaal niet. Die rekende alleen maar.’ Hertsenberg, die intern een tegencampagne begon, kon de reeds beklonken overname op het nippertje torpederen.
‘Nu heb je echt de verkeerde gesproken,’ zegt Regenboog later als hij met Hertsenbergs uitspraken wordt geconfronteerd. De ondernemer kon de ratio achter de deal prima verklaren. ‘De TROS moest een geprivatiseerd bedrijf worden binnen het publieke bestel; dat speelde toen. Die deal zag er prima uit, maar is heel slecht gecommuniceerd door de directie. Die kondigde hem pas aan toen de centrale ondernemingsraad moest instemmen.’ Huib Boermans, toenmalig TROS directeur, wil niet reageren. ‘Ik wens de heren veel succes,’ is het enige dat hij in 2012 kwijt wil. Regenboog meent dat hij niks onoorbaars doet, of heeft gedaan. Hij valt uit naar ‘linkse journalisten die geld verdienen vuil en vies’ vinden. ‘Ja, je kunt ook niks doen, en de boel laten omvallen,’ verdedigt hij zich in HP/De Tijd. ‘Natuurlijk heb ik gevoel, ook bij deze deal,’ zegt hij.
Want Regenboog is naar eigen zeggen een hartstochtelijk boekenmens, van huis uit zeker. Zijn vader was uitgever bij Elsevier, zijn moeder bestierde een boekenzaakje. Op de middelbare school kreeg hij bij zijn mondeling Nederlands zonder iets te hoeven zeggen een negen toen hij zijn boekenlijst over tafel naar de examinator schoof. ‘Op het papier stonden 36 titels!’, liet hij zich al eens ontvallen.
Aan zijn liefde voor de boekhandel hoeven we niet te twijfelen: ‘Ik mag graag in boekhandels komen. De Selexyzzaak in Maastricht in de Dominicanenkerk is door The Guardian gekroond tot de mooiste boekhandel ter wereld. Die erfenis moeten we koesteren. In het buitenland bezoek ik boekwinkels. Onlangs, in Berlijn, was ik in KulturKaufhaus Dussmann in de Friedrichstrasse. Ken je dat? Moet je echt eens zien! Ik heb er een fotoboek gekocht over de Mont Blanc. Ik ga die berg beklimmen met twee van mijn kinderen. Dussmann is een inspiratie voor ons. Selexyz moet ook een boeken paradijs worden!”
Maar het feest moet ook worden betaald, legt hij uit in de warme zomermaanden. Daarom broedt hij op innovatieve financieringsconstructies voor de stoffige mediawereld. Ja, dat gaat soms van au als je niet goed oplet.
In een eerdere functie, als partner bij Independent Capital Partners, zag hij hoe de overname van PCM door de Britse investeerder Apax uitdraaide op een ramp. Veel PCM’ers zien de deal nog steeds als een naargeestig voorbeeld van een geslaagd potje roofkapitalisme. De Britse investeringsclub liet het krantenconcern met diepe schulden achter, nadat ze een groot deel van de assets hadden wegschreven naar hun eigen balans.
In januari 2007, toen Regenboog partner was bij ICP, kocht PCM aandeelhouder Stichting Democratie en Media (SDM, voorheen Stichting Het Parool) het belang terug. Hoewel hij geen bemoeienis had met de deal, verdedigt hij de overname van de Angelsaksische investeerders.’
Apax heeft niet veel fout gedaan. Dat erover wordt gemord, moet je vooral toeschrijven aan het bestuur van SDM. Een onprofessionele club die geen ervaring had met deze vorm van financiering,’ zegt hij op zachte toon. ‘Private equity (een vorm van risicovolle financiering – MK) wordt nu als iets duivels neergezet, maar dat is onterecht. Je kunt er goede dingen mee doen.’
Rob van Schaik, toen als werknemer van Independent Capital Partners betrokken bij de deal, wil niks zeggen over de samenwerking met de oudpartner. De twee mannen, die Independent Capital Partners in 2005 samen oprichtten, ontvlochten hun activiteiten in 2008, nadat ze, volgens ingewijden, gebrouilleerd waren geraakt over de waardering van hun inbreng.
Regenboogs werkzaamheden zouden aanmerkelijk minder omzet hebben opgeleverd dan die van Van Schaik. Regenboog, met ironisch lachje: ‘Je krijgt vaak ruzie als er te veel geld is, of te weinig. We waren heel succesvol. Daar wil ik het graag bij laten.’ Van Schaik zegt: ‘Ik praat nooit over voormalige medewerkers.’
Regenboog heeft een groot netwerk en opereert proactief. Bij de Veronica Holding probeerde hij het autoblad Top Gear te slijten, en ook de top van de Telegraaf Media Groep deed hij voorstellen. ‘Soms zie je opportunities waar je op kunt inspringen,” zegt hij. “In de financiële wereld moet je finance en marketing combineren, dat heeft me altijd aangesproken.’
Fred Arp, huidige CFO van de Telegraaf Media Groep, is positief over Regenboogs competenties. ‘Ik had het idee dat hij wel kundig was. Hij kende de business.’ Andere ex-Telegraafbronnen, die anoniem willen blijven, zijn kritischer. ‘Of hij de zakelijke kant van het exploiteren van een tijdschrift helemaal doorgrondt, durf ik te betwijfelen,’ aldus een van hen.
Ondernemer Annemarie van Gaal onder handelde met Regenboog toen de verkering van Catherine Keyl meekeek bij de opzet van haar egoglossy Catherine. De samenwerking tussen de dames ontaardde in een publicitaire catfight. Keyl stopte de samenwerking, omdat ze Van Gaal ervan verdacht te veel geld aan overhead te verspijkeren. Van Gaal stoorde zich op haar beurt aan het opportunisme en egocentrisme van Keyl.
De televisiediva zou zonder ruggespraak van haar geldschieter op zoek zijn gegaan naar andere investeerders, net toen het tijdschrift winstgevend werd. Van Gaal, die een half miljoen in het project stak, wilde de winst delen, maar ontstak in woede toen ze van Keyls soloactie vernam.
Van Gaal wil weinig kwijt over de zaak of over de rol van Regenboog. Door de telefoon: ‘Bij sommige van die zwijgzame types denk je: oe, die zou best intelligent kunnen zijn, maar bij sommige ook niet. Die hebben echt niks te zeggen.’ Wat ze daarmee bedoelt, legt ze niet uit. Ze lacht wel, met die aanstekelijke zachte g van haar.
Regenboog raakt het niet. ‘Ach, door die relatie met Catherine ken je veel men sen. Erger nog: veel mensen kennen jou. Vroeger werd ik meer dan eens om half acht door Edwin Evers uit bed gebeld omdat er weer iets was.’
Hij is eroverheen gegroeid. De man in full is sinds twee jaar gelukkig getrouwd en geniet als hij een van zijn zaken bezoekt. Laatst kwam hij op zaterdagmiddag incognito in de Utrechtse boekhandel Broese (anno 1753) en zag daar een in drukwekkende rij voor de kassa. ‘Prachtig toch? In een boekhandel met zo’n historie.’ Dan voelt hij echte ontroering, vertelt hij aan HP. ‘Ik ben supergevoelig,’ zegt hij. ‘Ik hou veel van klassieke muziek.’
De verslaggever zie zelfs even waterlanders in zijn ogen. ‘Ik kan tranen in mijn ogen krijgen als ik in de barokke concertzaal van de Wiener Musikverein naar een ouverture van Beethoven luister en besef dat Brahms hier nog heeft gespeeld.” Het gerommel met de vingers is dan gestopt. ‘Nu ik erover praat, emotioneert me dat opnieuw.’
Maurits Regenboog (55) begon na zijn studie bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit bij ABN Amro. Hij werkte er op de afdeling Corporate banking en finance. Daarna vertrok hij naar de Japanse Sanwa Bank (nu Mitsubishi) om een Europese corporate finance-tak te lanceren. Na zijn Japanse jaren was hij directeur bij de Duitse bank BHF, daar zette hij een afdeling op voor de Benelux. In 2001 begon
hij voor zichzelf met M&A- boutique Arc-en-Ciel. In 2005 richtte hij met Rob van Schaik de investeringsfirma Independent Capital Partners op, waar hij in 2008 vertrok. Anno 2012 is hij mede-eigenaar van het investeringsfonds ProCures, dat hij runt met ex-bankier en in investeerder Paul Dumas.
