Wie er nu wel of geen allochtoon is, is een moeilijke zaak. Toch is er geen begrip dat zo vaak aangehaald wordt als ‘allochtoon’, zeker als we kijken naar de problematiek in de kansen, pracht- en Vogelaarwijken. Natuurlijk, om te zien of een bepaalde groep mensen nu écht een probleem vormen zul je ze op een bepaalde manier moeten vastleggen. Het probleem van het begrip ‘allochtoon’ is nu echter dat ze vrij onduidelijk is. Voorstanders wijzen er op dat er een “officiële” CBS definitie is, tegenstanders laten graag zien dat deze nogal flink uit de pas loopt met hoe we dit in het dagelijks taalgebruik terugzien. Het grootste probleem is echter nog wel de veranderlijkheid van het begrip, en de PVV gooit daar nu nog een schepje bovenop. Onder het mom van “duidelijkheid” willen ze het begrip verder oprekken, zo alle controle over waar we nu eigenlijk naar willen kijken kwijt rakend.
Een allochtoon
In het dagelijks taalgebruik mislabelen we vaak talloze mensen als wel of niet allochtoon volgens de nu geldende definitie. De definitie van een allochtoon is volgens het CBS “Persoon van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren”. Verwarring ontstaat al bij wie nu precies eerste- danwel tweedegeneratieallochtoon zou zijn, volgens het CBS gaat het bij eerstegeneratie in ieder geval om personen die zelf ook nog in het buitenland zijn geboren, de tweede generatie zijn die personen die zelf in Nederland zijn geboren. Dan worden, om het nog ingewikkelder te maken, de termen Westers en niet-Westers gebruikt. Een aantal grappige gevolgen voor de cijfers over de bevolking van Nederland:
Bovenstaande en andere voorbeelden kunnen voor verwarring zorgen, maar in ieder geval ligt het allemaal wel netjes vast. Fout! In 1999 vond het CBS de toenmalige definities namelijk zelf ook wel wat ingewikkeld en besloot een nieuwe standaard definitie in te voeren. ‘Ruime’ en ‘beperkte’ definities maakten plaats voor één standaard, in sommige berekeningen voor fors meer allochtonen zorgend. Om beleid toch op bepaalde groepen te kunnen richten maakte men onderscheid tussen Westerse- en Niet-westerse allochtonen.
Waar hebben we het nu eigenlijk over
Of je het nu wel of niet eens bent met het maken van een dergelijk onderscheid, staat los van de mogelijkheid de gegevens te gebruiken in statistieken. Als mensen binnen zo’n groep voor ander gedrag verantwoordelijk zouden zijn dan de mensen daarbuiten kun je nu in ieder geval pogen daar enig zicht op te krijgen. Dat het dan, de verwarring in het dagelijks taalgebruik niet eens meegerekend, alsnog onduidelijk kan zijn over wie we het hebben mag duidelijk zijn uit de gegeven voorbeelden. Het is niet voor niets dat we vaak terugvallen op nog vagere begrippen als “Turken” of “Marokkanen”.
De PVV lijkt te onderkennen dat we met het begrip allochtoon eigenlijk niet zoveel kunnen. In plaats van het hele begrip dan maar op te schorten vragen zij nu echter juist om een oprekking daarvan. Dit terwijl de multiculturele samenleving nu toch al een paar keer is dood verklaard, hoe dat te rijmen is met wederom een impliciete oproep tot doelgroepenbeleid is dan nog de vraag. Ook kinderen van tweedegeneratieallochtonen zouden volgens Joram van Klaveren als allochtoon gelabeld moeten worden. Hiermee trekt hij de hele definitie, gebaseerd op geboorteplaats van de ouders, geheel uit elkaar en wordt het een containerbegrip waar hij misschien ‘afkomst’ mee probeert te vangen.
Ontwikkeling
Het doet het ongetwijfeld goed in debatten: heb je het over de oude, nieuwe, nieuwe nieuwe of gewoon als dagelijks spraakgebruik over ‘allochtonen’? Op deze manier raakt men elk overzicht kwijt en zit je dus eigenlijk altijd goed. Het is alsof de PVV zich plots realiseerde dat het volgen van de ontwikkeling van allochtonen ook betekent dat volgende generaties gewoon autochtoon zijn en dat toch heel erg niet vond kunnen. Zelfs als je het constant apart willen analyseren van steeds diffuser wordende groepen wilt verdedigen maakt dit PVV voorstel allochtonenbeleid onwerkbaar. Ontwikkeling van de groepen is nauwelijks te volgen doordat de definities, en dus de aantallen, veranderen. Dat “kinderen van” ondanks alles dat ze wordt toegedicht waarschijnlijk ook “Nederlandse” omgangsvormen hebben opgepikt wordt nu weer verdronken in de statistiek van wat anders is: elke ontwikkeling wordt ontkent en zo hebben “de allochtonen” het straks per definitie nooit goed gedaan.
Illustratie via “Standaarddefinitie allochtonen” (pdf)
Gyurka Jansen is nu nog autochtoon, wekelijks over internet te horen op Radio 1 en geeft training en advies over nieuwe media en marktonderzoek.
