Nog zo’n twintig jaar, en pakweg drie eeuwen onrecht zijn eindelijk hersteld. Dan is wetenschap weer, net als voorheen, een hoofdzakelijk Chinese aangelegenheid. Dan heeft het grootste volk ter wereld weer de grootste wetenschappelijke productie. Dan is China gewoon weer ‘het Rijk van Midden’. Centrum van de wereld. En wij mogen toekijken. Deze week maakte de Amerikaanse National Science Foundation bekend dat China op dit moment op de derde plaats staat wat betreft de productie van wetenschappelijke artikelen. Zo rond 2000 stelde China wetenschappelijk écht niks voor, en nu staat het land direct achter de VS en de Europese Unie.
Maar ze horen bovenaan te staan, vinden de Chinezen. En ze zijn ook hard op weg. Terwijl in de VS en de 28 EU-lidstaten het afgelopen decennium (de NSF heeft gegevens over 2001-2011) sprake was van een dáling van de wetenschappelijke productie, liet de Chinese wetenschap in die periode een ongehoorde stijging zien van 15 procent per jaar. Met als gevolg dat de Chinezen vanuit praktisch niks nu 11 procent van alle wetenschap publiceren. En dat getal gaat de komende jaren dus nog fors stijgen.
Die spectaculaire comeback is het directe gevolg van een consistente, forse investering in Reseach & Development. China investeert op dit moment naar verhouding krap iets meer in R&D dan de EU, zo maakte de OECD afgelopen maand bekend: 1,98 procent van het Bruto Binnenlands Product, tegen Europa 1,96 procent. Daarmee is het Chinese budget nog steeds maar twee derde van de Europese R&D-uitgaven, maar dat laatste getal staat al jaren vrijwel stil, terwijl de Chinese inspanning al jaren gestaag groeit – en de Chinese top is vastbesloten om die groei door te zetten. De VS geven op dit moment 2,7 procent van hun BBP uit aan R&D, maar die inspanning daalt al vele jaren. Sinds de ‘top’ eind jaren tachtig heeft de Amerikaanse R&D-investering de groei van het BBP niet meer bijgehouden.
Om dat ‘gat’ nu alsnog te dichten, zou het Congres jaarlijks 110 miljard extra die kant op moeten sluizen. Dat geld is er uiteraard niet, en komt er niet. Wetenschappelijk onderzoek is op dit moment op Capitol Hill zelfs verdacht. Een liberal hobby. Conservatieve politici eisen hardop dat de politiek veel meer grip krijgt op wat wetenschappers doen. En tot die tijd wordt elke uitgave op dat vlak met de grootste argwaan bekeken. Ondertussen wijzen deskundigen erop dat China het Amerikaanse percentage in de komende jaren met gemak zal bereiken – en dat de Chinese economie korte tijd later net zo groot zal zijn als de Amerikaanse. Op dit moment geven de Zuidoostaziatische landen gezamenlijk overigens al meer uit aan R&D dan de VS. Het zwaartepunt is dus al aan het verschuiven.
Wetenschap heeft alles met vermeerdering van kennis te maken, maar nog veel meer met nationalisme. In de VS wordt de opkomst van de Chinese wetenschap dan ook niet toegejuicht maar beschouwd als een bedreiging. De grote vraag is natuurlijk of de VS hier iets tegenover kunnen stellen. Zullen ze in staat zijn om hun R&D inspanning op te voeren? Het antwoord is simpelweg nee. De Amerikaanse begroting zit volkomen op slot. Een paar cijfers.
De uitgaven aan sociale zekerheid en medische hulpprogramma’s zijn de laatste decennia gestegen van 9,6 (rond1980) naar bijna veertien procent van het BBP. De militaire uitgaven zijn de laatste jaren ook fors gestegen en bedragen momenteel rond de vijf procent van het BBP. (Maar daar lijkt de groei nu weer uit.) Het aflossen van de staatsschuld kost ondertussen 1,5 procent. Gezamenlijk is dat zo’n 20,5 procent van het BBP – en dat terwijl de inkomsten niet meer dan 20 procent van het BBP bedragen. Dat betekent dat alle andere uitgaven (onderwijs, infrastructuur, en ook R&D) in wezen gefinancierd moeten worden door nóg meer geld te lenen. Geld dat nu goedkoop is, maar de verwachting is dat lenen veel duurder zal worden en dat de aflossingen de komende jaren naar 3 procent van het BBP gaan stijgen. Dan zit Washington écht in de problemen.
De verwoestende politieke patstelling (veroorzaakt door de verrechtsing van de Republikeinen en het feit dat het systeem het mogelijk maakt dat de president geen meerderheden heeft in Congres en Senaat), maakt hervorming van de sociale wetgeving onmogelijk (ook de Republikeinen weten dat ze daarmee politieke zelfmoord plegen), terwijl de Democraten inmiddels (vanwege diezelfde angst electoraal onderuit te gaan) plechtig hebben beloofd nooit mee te zullen werken aan belastingverhoging. En dat laatste is de enige echte uitweg. 20 procent is echt te weinig. (Europese staten halen typisch rond de 45, 50 procent van hun BBP binnen). De overeenkomst van afgelopen december tussen Republikeinen en Democraten voorkwam een financiële meltdown, en zorgde voor enige rust op beurzen, maar de problemen zijn niet verdwenen – alleen maar vooruit geschoven.
De race tussen de VS en China om de macht in wetenschapsland gaat de komende jaren een beslissende fase in. En de VS zullen niet in staat zijn om een antwoord te geven op de spectaculaire Chinese groei. Een eeuw geleden sprak elke zichzelf respecterende wetenschapper Duits – want dáár in Duitsland gebeurde het. Na de Tweede Wereldoorlog werd Engels de wetenschappelijke voertaal. Over twintig jaar spreekt de wetenschap Chinees.
