De verkiezingscampagne komt langzaam op stoom. Uiterlijk volgend voorjaar vinden die verkiezingen voor de Tweede Kamer plaats. Achter de schermen zijn de politieke partijen hun program aan het schrijven. Het Centraal Plan Bureau zal zich daar grondig over buigen. Ik heb daar een toch wat merkwaardig gevoel bij: door wie worden we eigenlijk bestuurd in ons land? De politieke partijen zullen wel voorzichtig (moeten) zijn.
Door die check van het CPB, maar ook omdat er niet veel leuks te verdelen is. Met extra belastingen om daar leuke dingen voor de mensen van te betalen, win je waarschijnlijk niet veel kiezers. En de realiteit laat zien dat in de begroting voor volgend jaar tegenvallers, die nu al te voorzien zijn, moeten worden verwerkt. Ik noem er een paar.
Kort geleden verscheen het bericht dat de verhoging van de ambtenarensalarissen veel meer gaat kosten dan eerder was berekend. Ook is er de terugval van de baten uit ons eigen aardgas. De opvang van asielzoekers en alles wat daarbij komt: huisvesting, onderwijs voor de kinderen en zo meer, moet betaald worden. En – zeker in een verkiezingsjaar – gaat er worden gekeken naar de koopkrachtplaatjes. Nu helemaal, omdat de pensioenen misschien verlaagd worden.
Kort geleden spraken PvdA en VVD toch optimistische taal over de komende begroting. Dat klonk mooi. Maar hoe kan het dan dat de Raad van State erop wijst dat extra ombuigingen nodig zijn?
Er liggen de komende maanden nog andere zware problemen op de regeringstafel. Het omgaan met de uitslag van het referendum over het Oekraïneverdrag; de aanslagen en het terrorisme in Europa; een mogelijke nieuwe vluchtelingenstroom vanuit Libïe; de MH17 gevolgen. Naast deze en andere problemen komen er nog meer onzekerheden op ons af.
Zo is het, meer dan ooit te voren, voor elke politieke partij ongewis of zij na de verkiezingen gaat meeregeren. Kijk maar naar de peilingen. Ik weet het: er kan nog veel gebeuren, maar op dit moment ligt er de plaat dat alleen de PVV er goed voorstaat. Tegenover die onzekerheid is er al wel de zekerheid welke lijsttrekkers we zullen krijgen. Bijna allen dezelfden als de vorige keer. Is dat erg? Niet voor iedereen.
Sommige politieke leiders van nu zullen het – met Jesse Klaver op kop – goed doen als ze de komende tijd geen brokken maken. Klaver gaf in het weekend een paar uitstekende interviews af. Toen hij daarvoor op de foto ging, zei een D66-Kamerlid: “Ach ja, de grote Jesse”. Kinnesinne. Wel uitkijken. Niet teveel en te vaak op de TV. Oppassen voor te vroeg pieken. Verkiezingen worden pas zo’n twee maanden van te voren gewonnen of verloren.
NRC-journalist Tom-Jan Meeus (ik heb hem hoog) schreef vorige week (Blendle-link) dat de leiders bijna allemaal door willen omdat “ze vooral belang aan hun eigen toekomst hechten, minder aan die van hun partij, of aan de democratie als zodanig”. Dat is wel erg grofstoffelijk geredeneerd.
Maar hij heeft een punt: de grote kunst voor een politieke leider is weg te gaan op een moment dat z’n aanhang en anderen zeggen: jammer dat hij weggaat. De meeste leiders blijven te lang zitten, dat leert de geschiedenis.
